حلبه

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

گياهى است از خانوادۀ Leguminosae نام علمى آن Trigonella foenum-graecum L. مى‌باشد.

فارسی: در گيلان به حاء معجمه خلبه و در اصفهان شنبليله نامند . «شنبليله» ،و در شيراز شمليز

هندى:ميتهى

عربی:حلبه

یونانی:

انگلیسی:Fenugreck

فرانسه:Trigonelle و Fenugrec

آلمانی:gemeinerr hornklee-foenugreksamen-bockshornklee-

ایتالیائی: trigonella- erbamedica-fienogreco



واسم الحلبة جاء من اسم "حلبا" وهو من أصل هيروغليفي (أين المصدر العلمي؟)ولها أسماء أخرى مثل "أعنون غاريفا" و"فريقه"

وفريكه وحليب ودرجراج وقزيفه وحمايت وتعرف الحلبة علميا باسم Trigonella foenum - graecum (إعادة!) من الفصيلة البقولية إعادة!).سایت ویکی پدیا

[pejuhesh237]

از حبوب معروفه است و كياه آن تا بقدر ذرعي و شاخهاى آن باريك

و بركهاى آن ريزه صنوبرى شكل زاويۀ آن متصل بشاخ و قاعدۀ آن بالا

و طعم آن مائل بتلخي و بوى آن تند و تخم آن لعابي

و بوى آن نيز شبيه ببوى برك آن و در غلافى شبيه بغلاف تخم ترب و اندك پهن و كوچكتر از ان و اندك زرد رنك و ريزه مربع اندك پهن

و غير املس و غير مستوى و ماكول و برك آن را نيز پخته مى‌خورند و با كوشت لذيذ مى‌باشد

و بعضى براى حدت طعم و كم شدن تلخى و رائحۀ آن اولا برك آن را اندكي در آب جوش داده

و آن آب را ريخته پس با دو پيازۀ كوشت بريان كرده مى‌خورند .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 359

گياهى است يكساله كوتاه كه ارتفاع آن از  ۵ / ٠  متر تجاوز نمى‌نمايد، داراى برگهاى متناوب مركب شامل  ٣  برگچه كه قسمت انتهايى هر برگچه دندانه‌دار است.

گلهاى آن از نظر شكل مانند گياهان تيرۀ پروانه‌واران و برنگهاى مختلف سفيد، سفيد مايل به زرد و حتى بنفش ديده مى‌شوند.

ميوۀ آن به شكل غلاف دراز تا  ١٠  سانتى‌متر طول كه داخل آن  ٢٠ - ١٠  دانه تخم شنبليله قرار دارد.

رنگ تخم شنبليله قهوه‌اى بوى آن قوى معطر و طعمش تلخ است.

شنبليله به‌طور كلى دو نوع دارد يكى گونه زينتى و معطر آن است و دومى گونۀ خوردنى آن است كه همان حلبه باشد.

تكثير شنبليله از طريق بذر انجام مى‌گيرد بذر در زمين اصلى با در نظر گرفتن فاصله بين خطوط  ۴٠  سانتى‌متر

و فاصله بين بوته‌ها روى خطوط  ٨  سانتى‌متر پاشيده مى‌شود و  ۴ - ٣  ماه پس از كاشت معمولا در شرايط اقليمى مناطق معتدل ايران دانه آن مى‌رسد.

مصرف بذر در حدود  ٢۵  كيلوگرم در هكتار است و از برداشت آن  ٨٠٠ - ۶٠٠  كيلوگرم در هكتار تخم شنبليله به دست مى‌آيد.

پس از رسيدن ميوه‌ها گياه به كلى با ريشه خارج شده و مى‌گذارند خشك شود كه با كوبيدن دانۀ آن به سادگى جدا شود.

چون از خانوادۀ لگومينوز است و ريشۀ آن ازت در زمين تثبيت مى‌كند، معمول است در باغهاى ميوه مركبات نيز بين درختان كاشته مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد1 ص145

الحلبة عشب حولي يتراوح ارتفاعها ما بين 20- 60 سم، لها ساق أجوف ويتفرع منه سيقان صغيرة يحمل كل منها في نهايتها ثلاث أوراق مسننة طويلة،

ومن قاعدة ساق الأوراق تظهر الأزهار الصفراء الصغيرة التي تتحول إلى ثمار على شكل قرون معكوفة طول كل قرن حوالي 10 سم

وتحتوي على بذور تشبه إلى حد ما في شكلها الكلية وهي ذات لون أصفر تميل إلى الخضار. ونبات الحبة عبارة عن نبات عشبي حولي صغير يحمل ثماراً على هيئة قرون تحمل كل ثمرة عدداً من البذور

ويوجد نوعان من الحلبة وهي الحلبة البلدي العادية ذات اللون المصفر والحلبة الحمراء والمعروفة بحلبة الخيل وهما يختلفان اختلافاً كثيراً. والحلبة المعنية هنا هي الحلبة العادية الصفراء. سایت ویکی پدیا

[pejuhesh237]

.شنبليله به‌طورى كه در تاريخ انتشار گياهان بحث مى‌شود از ايران و از غرب آسيا برخاسته به ساير نقاط دنيا برده شده است.

در حال حاضر در اغلب كشورهاى اروپا، آسيا و افريقا پرورش مى‌يابد. در ايران نيز كاشته مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص145

مصر الجزيره هند و مراكش ايتاليا و اسپانياو غيره پرورش مي يابد.

شنبليله در نواحي مختلف ايران پرورش مي يابد و از سبزي هاي مفيد است كه در تهيه اغذيه پيوسته مورد استفاده قرار ميگيرد

به علاوه به حالت خودرو و در نواحي مختلف اذربايجان، اصفهان، فارس، خراسان نذيك بجنورد و نواحي مركزي ايران سمنان و دامغان نيز مي رويد.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 642

الموطن الأصلي للحلبة

الموطن الأصلي للحلبة شمال أفريقيا والبلدان التي تحد شرقي البحر الأبيض المتوسط وهي تزرع حاليا في أغلب مناطق العالم وكذلك في صحراء نيفادا. سايت ويكيپديا

[pejuhesh237]

قسمت مورد استفاده گیاه:.بذر و برگ

شنبليله از گياهان بسيار قديم طبى است از نوشته كاغذهايى كه از قبور كهن مصريها به دست آمده چنين برمى‌آيد كه در دوران كهن قبل از ميلاد مسيح به عنوان خوراك

و به عنوان گياهى براى كاهش تب مصرف مى‌شده است.

در طب سنتى قديم مصرى‌ها، رومى‌ها و دانشمندان طب سنتى ايرانى از تخم شنبليله در طب گياهى بسيار مصرف مى‌كرده‌اند.

به سبب مواد مغذى كه دارد دانۀ شنبليله براى تقويت خيلى مؤثر است و براى بيماران مسلول از نظر رفع ضعف نتيجۀ خوبى داده است،

عده‌اى از حكما از تخم شنبليله در بيمارى‌هاى قند استفاده مى‌كرده‌اند و براى جلوگيرى از لاغر شدن مبتلايان به بيمارى قند بسيار مؤثر است.

جوشاندۀ  ۴٠ - ٣٠  گرم تخم شنبليله نيم‌كوب كه در  ١٠٠٠  گرم آب مدت نسبتا زيادى بجوشد جوشاندۀ خوبى مى‌دهد.

آرد دانۀ خشك آن را نيز  ٣ - ٢  قاشق قهوه‌خورى مخلوط با عسل و كمى مواد معطر ديگرى كه رفع بوى آن را بكند، نظير چند قطره اسانس نعنا و يا مربا مى‌توان خورد.

در استعمال خارجى مقدار بيشترى مى‌توان مصرف كرد و جوشاندۀ  ١٠  درصد (يعنى  ١٠٠  گرم دانه نيم‌كوب در  ١٠٠٠  گرم آب)

براى مصارف خارجى كمپرس يا شستن موى سريا اكزما و يا سوختگى آتش و شستن ورمها به كار مى‌رود.

در مورد خواص شنبليله در مدارك فنى طب سنتى منتشره در امريكا چنين آمده است:

شنبليله از مديترانه تا چين كاشته مى‌شود و در سرتاسر منطقه به عنوان گياهى دارويى مصرف دارد.

تخم شنبليله از هند به شبه‌جزيرۀ مالايا و اندونزى صادر مى‌شود.

در چين از تخم شنبليله براى معالجۀ ناراحتى‌هاى مثانه و كليه و اختلالات از نوع هايپوگاستريك از جمله براى فتق و دردهاى كمر تجويز مى‌شود.

و به علاوه مصرف آن در موارد ضعف نيروى جنسى و تب و ورمهاى دست و پا در اثر سرما  نيز توصيه مى‌شود .

و براى روماتيسم نيز نافع است . در شبه‌جزيرۀ مالايا تخم شنبليله به عنوان ملين و مسهل ملايم، مدر، قاعده‌آور، مفيد

و براى استسقا و سرفه‌هاى مزمن و در موارد بزرگ شدن طحال و كبد مورد توجه است و تجويز مى‌شود.

از ضماد آن براى معالجه سوختگى استفاده مى‌شود . گياه شنبليله به عنوان لعابزا و تونيك مصرف دارد .

تجربيات حكما نشان داده است كه شنبليله داروى مؤثرى براى كنترل بيمارى اوستئومى‌يلى‌تيس   و سل استخوانى اطفال است

و در مواردى كه احتياج بدن به مواد آهندار و فسفردار باشد خوردن شنبليله اثر مفيدى نشان مى‌دهد و در بيمارى‌هاى نرمى استخوان، قند، سل ريوى و سل استخوانى آثار خوبى دارد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص148-149


در استعمال خارج از جوشانده دانه شنبليله به صورت غرغره در ورم لوزه ه درد گلو به صورت تنقيه در التهاب و ورم معده و روده،

اسهال هاس ساده ، بواسير، افتادگي ركتوم و به صورت لوسيون در آفت و كمپرس گرم در ترك خوردن لب يا نوك پستان زنان،

استفاده ميتوان به عمل آورد به علاوه اثر رفع التهاب رحم دارد و و محلول هاي آن براي شستشوي هاي مهبلي مورد استفاده قرار ميگرد.

با پختن 3 تا 4 قاشق ارد دانه شنبليله در سركه ميتوان ضماد چربي جهت رفع التهاب هاي سطحي بدن، چركين شدن نسج ملتحمه زير پوست اولسرها تهيه نمود.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 641-642

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: به شنبليله درمان بجوييد. اگر امّت من مى ‏دانستند كه شنبليله برايشان چه سودهايى دارد، با آن درمان مى ‏كردند، هر چند همسنگ آن، طلا مى‏ دادند!

امام كاظم عليه السلام: براى درمانِ بادِ شابكه و حام و سردى‏اى كه مفاصل را در بر مى ‏گيرد و بدانها درمى ‏پيچد، يك مشت شنبليله

و يك مشت انجيرِ خشك برمى ‏دارى و در آب مى ‏خيسانى و در ديگى تميز مى ‏پزى

سپس آن را از صافى مى‏ گذرانى و آن‏گاه سرد مى ‏كنى و يك روز در ميان، از آن مى ‏خورى و اين كار را تا هنگامى كه يك كاسه پُر مصرف شود، ادامه مى ‏دهى. . دانشنامه احاديث پزشكى ؛ ج‏2 ؛ ص287


علّامه مجلسى در شرح اين حديث، چنين آورده است: گويا مقصود از« شابكه»، بادى است كه ميان پوست و گوشت، رخ مى‏ نمايد و آنها را به هم پيوند مى ‏زند،

يا مقصود، بادى است همانند قولنج كه در پشت و جاهاى ديگر، رخ مى‏ نمايد و در نتيجه انسان نمى ‏تواند حركت كند.

براى واژه« حامّ»، معنايى سراغ نداريم. گويا اين واژه،« خامّ»( با حرف خ) است، به معناى بلغم خام كه هنوز به پختگى نرسيده است.

شايد هم مقصود از آن، بادى است كه پيوسته در بدن شخص جاى گرفته باشد، برگرفته‏ شده از« حام الطير على الشى‏ء»، يعنى پرنده در جايى مسكن گرفت.

درباره« ابرده»، فيروزآبادى مى ‏گويد:« سردى‏اى در درون است». نيز در النهاية گفته است:« ابرده( با كسره همزه و راء) بيمارى‏اى است شناخته ‏شده كه از چيرگى برودت و رطوبت بر طبع، حاصل مى ‏آيد

و انسان را از آميزش، ناتوان مى ‏سازد».( بحار الأنوار: ج 62 ص 187 ح 3).







فوائد الحلبة

لقد قيل في الحلبة " لو علم الناس بما فيها من فوائد لاشتروها بوزنها ذهباً". كما قال العالم الإنجليزي كليبر "لو وضعت جميع الأدوية في كفة ميزان ووضعت الحلبة في الكفة الأخرى لرجحت كفة الحلبة.


وفي الطب النبوي لإبن القيم :


حلبة : يذكر عن النبي صلى الله عليه وسلم، " أنه عاد سعد بن أبي وقاص بمكة، فقال : ادعوا له طبيباً، فدعي الحارث بن كلدة، فنظر إليه،

فقال : ليس عليه بأس، فاتخذوا له فريقة، وهي الحلبة مع تمر عجوة رطب يطبخان، فيحساهما، ففعل ذلك، فبرئ".

وقوة الحلبة من الحرارة في الدرجة الثانية، ومن اليبوسة في الأولى، وإذا طبخت بالماء، لينت الحلق والصدر والبطن، وتسكن السعال والخشونة والربو، وعسر النفس،

وتزيد في الباه، وهي جيدة للريح والبلغم والبواسير، محدرة الكيموسات المرتبكة في الأمعاء، وتحلل البلغم اللزج من الصدر، وتنفع من الدبيلات وأمراض الرئة،

وتستعمل لهذه الأدواء في الأحشاء مع السمن والفانيذ. وإذا شربت مع وزن خمسة دراهم فوة، أدرت الحيض، وإذا طبخت،

وغسل بها الشعر جعدته، وأذهبت الحزاز. Trigonella ودقيقها إذا خلط بالنطرون والخل، وضمد به، حلل ورم الطحال،

وقد تجلس المرأة في الماء الذي طبخت فيه الحلبة، فتنتفع به من وجع الرحم العارض من ورم فيه.

وإذا ضمد به الأورام الصلبة القليلة الحرارة، نفعتها وحللتها، وإذا[[ملف:شرب ماؤها، نفع من المغص العارض من الرياح، وأزلق الأمعاء.

وإذا أكلت مطبوخة بالتمر، أو العسل، أو التين على الريق، حللت البلغم اللزج العارض في الصدر والمعدة، ونفعت من السعال المتطاول منه.

وهي نافعة من الحصر، مطلقة للبطن، وإذا وضعت على الظفر المتشنج أصلحته، ودهنها ينفع إذا خلط بالشمع من الشقاق العارض من البرد،

ومنافعها أضعاف ما ذكرنا.ويذكر عن القاسم بن عبد الرحمن، أنه قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : " استشفوا بالحلبة " وقال بعض الأطباء : لو علم الناس منافعها، لاشتروها بوزنها ذهباً أ.هـ.

عرف العرب الحلبة منذ القدم وقد جاء في (قاموس الغذاء والتداوي بالنبات) أن الأطباء العرب كانوا ينصحون بطبخ الحلبة بالماء لتليـيـن الحلق والصدر والبطن

ولتسكين السعال وعسر النفس والربو كما تفيد للأمعاء والبواسير.....

. وكذلك إذا طبخت وغسل بها الشعر جعلته مجعدا وجميلا، ونظرا لفوائدها العديدة فقد قال فيها الأطباء (لو علم الناس منافعها لاشتروها بوزنها ذهبا) !!

في الطب الحديث


وفي الطب الحديث تبـيـن من تحليل الحلبة(الرجاء)أنها غنية بالمواد البروتينية والفسفور والمواد النشوية وهي تماثل في ذلك زيت كبد الحوت،

كما تحوي أيضا مادتي الكولين والتريكو نيلين وهما يقاربان في تركيبهما حمض النيكوتينيك وهو أحد فيتامينات (ب)، كما تحتوي بذورها على مادة صمغية وزيوت ثابتة وزيت طيار يشبه زيت اليانسون.

. .سایت ویکی پدیا

[pejuhesh237]

و قوتش تا دو سال باقيست و در اول دويم گرم و در اول خشك و با رطوبة فضليه .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص91

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

عوارض جانبى: بوى نامطبوع دانه، تحريكات پوستى و سردرد، تهوّع و حالت آشفتگى، كاهش شديد قند خون به علّت مصرف زياد گياه از عوارض جانبى اين گياه است.

شنبليله‏ باعث تحريك رحم مى‏ شود؛ بنابراين در زمان حاملگى و شيردهى بايد با احتياط بيشترى مصرف شود.

مصرف همزمان شنبليله‏ با ديگر داروها به خاطر وجود تركيبات موسيلاژى در دانه، باعث كاهش تأثير ساير داروها مى‏ شود.

بيمارانى كه از داروهاى وقفه‏ دهنده‏ى آنزيم منوآمينواكسيد(MAOI) ، داروهاى هورمونى و ضد انعقاد استفاده مى ‏كنند، بايد با دقّت بيشترى اين گياه را مصرف كنند..مرورى بر تاريخ و مبانى طب سنتى اسلام و ايران ؛ متن ؛ ص223

[pejuhesh237]

و دواى لعابی و منضج و ملين و محلل و مبهّى و مدر حيض و مقوى ريه

و با عسل چون طبخ يابد مسهل و منقى امعأ و جهة مواد محتبسهء سينه و ربو و بواسیر و اورام باطنى

و مطبوخ او با تمرهندى و انجير و مويز كه آب آن را با عسل به قوام آورند

جهة درد سينهء مزمن و قروح او و ضيق النفس با آب پرسياوشان مجربست

و جلوس و نطول طبيخ او جهة تسهيل ولادت و اسقاط مشيمه

و تنيقهء رحم و ضمادش اورام صلبه باطنى و ظاهرى و ورم سپرز و ورم رحم

و ريختن موى و كجى ناخن و شقاق بارده و سوختگى آتش و سعفه و نخاله و کلف و ساير آثار

و حقنهء او جهة زحير و طلاى او جهة رفع چرك و خوبى رنگ رخسار

و با مويزج جهة منع تولد قمل و قطور نقيع او در گلاب جهة دمعه و سلاق و حمره و بقاياى ورم چشم

و آرد او با بوره محلل طحال و با انجير جهة گشودن دمل

و با روغن گلسرخ و آردجو جهة اورام حاره

و با عسل جهة اورام بارده

و مداومت خوردن او كه با خشخاش و بادام و آرد گندم و شكر و عسل سرشته باشند

جهة تسمين بدن و اصلاح گرده به غايت مؤثر و مصدع و مغثى

و مضر انثيان و مولد خلط غليظ و مصحلش سكنجبين و انيسون

و قدر شربت از گياه او تا ده درهم و از تخم او تا پنج درهم

و بدلش تخم كتان و نبات او مولد خون و جهة درد كمر و جگر و سردى مثانه و تقطير البول و درد رحم

و ضماد او جهة تقويه موى نافع است و روغن او از تخم او گيرند گرم و تند و محلل و ملطف

و ملين صلابات و منضج دبيله و جهة نخالهء روى و موى و قرحهء رخسار

و با موم روغن جهة شقاق و با ادويهء کلف جهة طلاى بشره مؤثر است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص91

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

برك آن جهت امراض بارده و سوء القنيه و استسقا

و ضماد آن جهت تقويت موى نافع و خوردن آن با نان مانع تليين آنست

و تخم آن ملين و منضج و محلل و مبهي و مدر حيض و مقوى رئۀ الصدر و المعدة

خوردن آن با مرى پيش از طعام و بدستور با عسل شكم براند و اخلاط رديه دفع كند اعضاء النفض

و آب طبيخ آن با پنج درم فوه جهت نيكوئي رائحۀ براز و تليين طبيعت و رفع سستي و شكستكي اعضا

و ادرار حيض و ليكن مفسد رائحۀ عرق و بول است الاورام و غيرها

و طلاى آن جهت رفع چرك و نيكوئي رنك رخسار

و شستن سر به آب طبيخ آن جهت جعودت موى و زوال حزاز و قروح رطبه نافع

و اكثار آن مصدع و مغثى و مضر انثيان مصلح آن سكنجبين حامض و انيسون

و مكيدن انار ميخوش و محرور المزاج را استعمال برك آن بدون كاسني جائز نيست

و طبيخ برك آن با برك اسفناج و يا برك خرفه و يا با زردك نيكو مصلح است آن را از براى محرو المزاج کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 360

[pejuhesh237]

و دواى لعابی و منضج و ملين و محلل و مبهّى و مدر حيض و مقوى ريه

و با عسل چون طبخ يابد مسهل و منقى امعأ و جهة مواد محتبسهء سينه و ربو و بواسیر و اورام باطنى

و مطبوخ او با تمرهندى و انجير و مويز كه آب آن را با عسل به قوام آورند

جهة درد سينهء مزمن و قروح او و ضيق النفس با آب پرسياوشان مجربست

و جلوس و نطول طبيخ او جهة تسهيل ولادت و اسقاط مشيمه

و تنيقهء رحم و ضمادش اورام صلبه باطنى و ظاهرى و ورم سپرز و ورم رحم

و ريختن موى و كجى ناخن و شقاق بارده و سوختگى آتش و سعفه و نخاله و کلف و ساير آثار

و حقنهء او جهة زحير و طلاى او جهة رفع چرك و خوبى رنگ رخسار

و با مويزج جهة منع تولد قمل و قطور نقيع او در گلاب جهة دمعه و سلاق و حمره و بقاياى ورم چشم

و آرد او با بوره محلل طحال و با انجير جهة گشودن دمل

و با روغن گلسرخ و آردجو جهة اورام حاره

و با عسل جهة اورام بارده

و مداومت خوردن او كه با خشخاش و بادام و آرد گندم و شكر و عسل سرشته باشند

جهة تسمين بدن و اصلاح گرده به غايت مؤثر و مصدع و مغثى

و مضر انثيان و مولد خلط غليظ و مصحلش سكنجبين و انيسون

و قدر شربت از گياه او تا ده درهم و از تخم او تا پنج درهم

و بدلش تخم كتان و نبات او مولد خون و جهة درد كمر و جگر و سردى مثانه و تقطير البول و درد رحم

و ضماد او جهة تقويه موى نافع است و روغن او از تخم او گيرند گرم و تند و محلل و ملطف

و ملين صلابات و منضج دبيله و جهة نخالهء روى و موى و قرحهء رخسار

و با موم روغن جهة شقاق و با ادويهء کلف جهة طلاى بشره مؤثر است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص91

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

برك آن جهت امراض بارده و سوء القنيه و استسقا

و ضماد آن جهت تقويت موى نافع و خوردن آن با نان مانع تليين آنست

و تخم آن ملين و منضج و محلل و مبهي و مدر حيض و مقوى رئۀ الصدر و المعدة

خوردن آن با مرى پيش از طعام و بدستور با عسل شكم براند و اخلاط رديه دفع كند اعضاء النفض

و آب طبيخ آن با پنج درم فوه جهت نيكوئي رائحۀ براز و تليين طبيعت و رفع سستي و شكستكي اعضا

و ادرار حيض و ليكن مفسد رائحۀ عرق و بول است الاورام و غيرها

و طلاى آن جهت رفع چرك و نيكوئي رنك رخسار

و شستن سر به آب طبيخ آن جهت جعودت موى و زوال حزاز و قروح رطبه نافع

و اكثار آن مصدع و مغثى و مضر انثيان مصلح آن سكنجبين حامض و انيسون

و مكيدن انار ميخوش و محرور المزاج را استعمال برك آن بدون كاسني جائز نيست

و طبيخ برك آن با برك اسفناج و يا برك خرفه و يا با زردك نيكو مصلح است آن را از براى محرو المزاج کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 360





خاصيت: رساننده و نرمى ‏بخش است. زيرا حرارتش با لزجى همراه است. آن لزجى نمى‏گذارد كه گرمايش آزار رساند و گرمى ملايم مى‏ شود. شنبليله كيموس زياد دارد اما كيموس آن خوب نيست.

آرايش: روغنش همراه آس براى مو مفيد است. اثر قرحه را از بين مى ‏برد. ماده لعابى تخم شنبليله و بويژه اگر با روغن گل باشد تركهاى ناشى از سرما را خوب مى‏كند.

و در داروهاى لكه‏ هاى سياه رخساره و زيبا شدن رنگ و دگرگونى بوى دهن و بوى بد تن و عرق وارد است.

ورم و جوش: ورمهاى بلغمى و سخت را مى‏ گدازد.

آرد شنبليله ورمهاى گرم پديد و ناپديد را شفا دهد بشرطى كه التهاب نكرده باشند و تا اندازه‏اى سخت باشند. ورمهاى اندرونى را نرم مى ‏نمايد و مى رساند.

قرحه: با روغن گل داروى قرحه مى ‏باشد.

سر:

سرشويه كنند شوره را از بين ببرد. سردرد آورد و بويژه اگر با (مرى‏ ) باشد اما مرى براى معده خوب است و اگر همراه شنبليله باشد از گزندش به معده مى‏ كاهد.

چشم: آب‏پز شنبليله نقطه سرخ چشم را برطرف كند. بر چشم مالند مواد غليظ را كه سبب آماس چشم مى ‏شوند از بين ببرد

. سينه: صدا را صاف كند، كمى غذا به شش مى‏دهد. سينه و گلو را نرم كند. سرفه و برنشيت را تسكين دهد.

و بويژه اگر با عسل يا انجير يا خرما بپزند و بهترش آن است كه با خرما و هسته آن بپزد و آب آن را با عسل بسيار قاطى كنند و بر آتش زغال گذارند تا به اعتدال گرم شود

و مدتى زياد قبل از غذا بخورند بسيار فايده مى ‏بينند.

اندامان غذا: شنبليله را با نطرون بياميزند و ضماد كنند و بر طحال گذارند مفيد است. آب‏پزش با سركه و بخصوص آب‏پز شنبليله سبز براى ضعف معده و قرحه معده مفيد است.

دل بهم خوردن دارد اما سركه و آبكامه زيان آن را دفع مى‏نمايند.

اندامان راننده: در علاج آماس و درد و بهم آمدن زهدان در آب‏پزش بنشينند فايده بينند.

آب‏پزش با سركه داروى قرحه روده است. شنبليله سبز را بخورند و سركه بر آن سركشند داروى قرحه معده است. آب‏پزش همراه آب علاج ديزانترى و اسهال است.

روغنش آماس پيزى را فرو نشاند.

حقنه‏اش در علاج ديزانترى سودمند است. و پيچش و درد شكم را برطرف مى ‏كند.

و بويژه اگر همراه مرى باشد و قبل از غذا بكار برند. و چون تندمزگى در آن است دردى و رسوبات را به حركت درآورد و بويژه اگر با عسل بسيار نباشد.

كه مبادا بسيار سوزش دهد. آب‏پز شنبليله با عسل رطوبت‏هاى پرمايه را از معده سرازير مى‏كند. بول و حيض را روان سازد.

زنانى كه زهدان سخت دارند و بدشوارى بچه مى‏آورند و زهدان خشكند فرزجه شنبليله و پيه اردك سازند و همين را شاف صاحبان بواسير كنند مفيد است

و بوى مدفوع را بهتر نمايد(رجيع‏ ) و بول و عرق را بدبوى كند، اما شنبليله در علاج عسر البول به لوبيا گرگى نمى ‏رسد


.قانون (ترجمه شرفكندى) ؛ ج‏2 ؛ ص158


رجيع: هرچه از درون به بيرون بازگردد، كه عرق و استفراغ و مدفوع و بول و غيره را شامل است

[pejuhesh237]

بررسی تاثير دانه گياه شنبليله بر بيماری ديابت (در محيط آزمايشگاهی)

چکيده مقاله:

زمينه و هدف: گياه شنبليله با نام علمی Fenugreek (Trigonella Foenum-Graceum)، يکی از گياهان خوراکی است که جنبه‏ های دارويی مؤثری نيز برای آن قائل شده‏اند.

يکی از خواص درمانی که در مورد اين گياه گزارش شده، اثر ضد ديابتی آن است.

مطالعه حاضر با هدف بررسی و ارزيابی تأثير خوراکی عصاره دانه گياه شنبليله بر کاهش قند خون موشهای مبتلا به ديابت تجربی انجام شد.

روش بررسی: در اين مطالعه تجربی، 12 موش balb/c پس از تخريب سلول‌های بتای پانکراس به روش شيميايی و با استفاده از تزريق زيرجلدی ۱۲۰mg/Kg آلوکسان، به ديابت مبتلا شدند

و به دو گروه مورد و شاهد تقسيم شدند.

گروه مورد با مقدار روزانه ۱ g/Kg وزن بدن از عصاره آبی پودر دانه شنبليله به صورت خوراکی و به مدت 6 روز تحت درمان قرار گرفتند.

در گروه شاهد همزمان به جای عصاره شنبليله از واحد معادل آب مقطر استفاده شد.

اطلاعات به دست آمده از قند خون هر دو گروه با استفاده از آناليز واريانس و آزمون t مورد تحليل قرار گرفت.

يافته‌ها: پس از هر نوبت تجويز عصاره دانه شنبليله، سطح قند خون در نمونه‌های گروه مورد نسبت به گروه شاهد کاهش چشمگيری پيدا کرد؛

به نحوی که در روزهای پنجم و ششم سطح قند خون گروه مورد به حد طبيعی نزديک شد؛

ولی در گروه شاهد از روز اول تا ششم سير صعودی داشت.

نتيجه‏ گيری: کاهش قابل توجه در سطح سرمی قند خون می‌تواند به صورت تأخيری بعد از مصرف شنبليله در موشها ايجاد شود. دانشگاه علوم بژشکی بیرجند