تابنول

[pejuhesh237]

.بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تابنول: بان است و مستمعل اهل هند
فارسی:
عربی:
یونانی:
انگلیسی:
فرانسه:
آلمانی:
ایتالیائی:

[pejuhesh237]

نباتش شبيه به نبات لوبيا و بر درخت مى پيچد

برگش شبيه به برگ لبلاب و مايل به تدوير و سبز نيم رنگ

و در طعم شبيه به قرنفل كتاب تحفه حكيم مؤمن - طبع قديم - ص.61 ؛62.

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

برگ نبات مجنى است يعنى نباتى است بياره دار مانند انگور و ساق و شاخ آن باريك‏تر از آن و براى آن نيز داربست مى‏كنند

و برگ آن سبز پهن و نصف بالاى آن صنوبرى و سر آن تيز و مابين آن عريض املس بى‏تشريف و زغب

و ساقه برگ آن اندك بلند و چند نوع مى‏باشد يك نوع آنست كه برگ‏هاى آن نازك و كوچك و سفيد مى‏گردد به عمل

و نوع ديگر برگ آن بزرگتر از برگ مكهى و در جميع افعال و خواص و مزاج قريب به آن

و نوع ديگر آن است كه برگ‏هاى آن سبز و بزرگتر از آنها و با حدت طعم و رايحه و بنگله مى‏نامند جهت آنكه مخصوص به بنگاله است.


و هر يك از سانچى و بنگله اصناف مى‏باشد

در هر بلدى و جايى به قسمى در بعضى جاها ورقهاى آن بزرگتر و در بعضى جاها كوچكتر

و از اصناف بنگله آنچه برگهاى آن نازك و كوچك و اندك عريض مى‏باشد ملكپورى مى‏نامند

منسوب به ملكپور نام ديهى است از دهات مرشدآباد كه در آنجا به هم مى‏رسد

و اين بهترين اصناف بنگله است و بالجمله آن را انواع و اصناف بسيار مى‏باشد

در هر بلدى و جايى به نوعى خاص به نامى مشهور و برگ تمام آنها تا در درخت است سبز مى‏باشد

و بعد از چيدن بعضى را به تعمل سفيد مى‏نمايند بدين نحو كه برگ‏هاى بسيار از آن را در زنبيلى و يا سبدى

و يا گيره‏اى كه به هندى توكرى مى‏نامند كرده سر آن را به پيشال يعنى كاه برنج يا گندم كه به هندى پوال نامند پوشيده

و در زمين گودى به مقدار آن كنده و در آن گودال آتش مى‏افروزند تا قدرى گرم گردد

پس آتش را از آن گود برآورده زنبيل تانبول را يك شبانه روز در ميان آن مى‏گذارند

و بر بالاى آن سنگى و يا چيزى ثقيل براى آنكه برگ‏هاى نرم شده بر هم بنشينند مى‏گذارند پس در تابستان شبها در شبنم و در زمستان جاى گرم نگاه مى‏دارند

برگ‏هاى آن سفيد و نازك مى‏گردد و بيخ آن آنچه به تحقيق پيوسته خولنجان است كه به هندى كوليجن نامند و در خولنجان بيان آن خواهد آمد

و بهترين آن مطلقاً برگ متوسط سفيد نازك كهنه آن است و برگ خام نورس و سبز تازه اخذ نموده و يا بسيار كهنه به درخت مانده

و رطوبات آن به تحليل رفته همه زبون زيرا كه اين نازك و لذيذ و اين زمخت و با عفوصت مى‏باشد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 255

[pejuhesh237]

.منبت آن مكه كه دهى است از مضافات صوبه بهار عظيم‏ آباد و لهذا آن را مكهى نامند

و اين خوشبو و نيكو طعم و لطيف و كم حدت است

و نوع ديگر كنكيريست كه در شاه‏ جهان ‏آباد و اكبرآباد و نواح آن و دكهن مى‏شود

و در اكثر بلاد هند و بنگاله مى‏شود .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 255

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و در دويم گرم و خشك كتاب تحفه حكيم مؤمن - طبع قديم - ص.61 ؛62.

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

معتدل در حرارت و يبوست

نوع دیگر که سانچی می نامند حار يابس قريب به اوايل درجه ثانيه است

نوع مخصوص بنگاله حار در اواخر درجه دويّم و يابس در اواسط آن ..کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 255

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

مفتح و مفرح و مشّهى و مقوى معده و جگر و دماغ و دل و مبهّى

و مدر فضلات و مفتت حصاة و مقوى قوهء حافظه و فهم و نشاط آرنده

و مضغ او جهة رفع رطوبت دهان و سرخ كردن لب و تقويه بن دندان

و قطع نزف الدم لهاة و تحليل ورم لهاة

و ضماد او جهة التيام جراحات تازه نافع

و اكثار او مصدع محرورين و مصلحش سكنجبين

و قدر شربتش تا دو مثقال و بدلش قرنفل است

و طريق مضغ او نزد اهل هند آنست كه با قدرى اهك مغسول استعمال نمايند و جرم او را تناول نكنند.كتاب تحفه حكيم مؤمن - طبع قديم - ص.61 ؛62.

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و بستن برگ پان بنگله گرم كرده بر نزول آب كه در بيضه باشد دو سه برگ بالاى هم يعنى سه ته بسيار مفيد در ابتدا

و در دو سه روز به تحليل مى‏برد و اگر بسيار گرمى كند و تاب نياورند دو برگ بالاى هم و يا يك برگ بندند

و يا آنكه متوالى نبندند بلكه به تفاريق يك روز يا دو روز در ميان تا به تحليل رود

و آب آن را بر زخم تازه عموماً و بر زخم كچلى سر بعد سر تراشى و خون‏آلود بودن بمالند

و همچنين بعد از ختنه اطفال بر آن بچكانند و يا بپاشند خون آن را بند مى‏كند و موجب خشكى و سرعت اندمال مى‏گردد

و دستور خوردن آن آنست كه با مصالح مذكوره خوب مضغ نموده آب آن را مى‏خورند و ثفل آن را مى‏اندازند

زيرا كه ثفل آن مسدد و مورث قولنج است و گاهى براى لذت و يا براى تقويت معده و تقطيع اخلاط بلغميه چند دانه قاقله صغار

و يا كبار و يا يك دو دانه قرنفل مزيد مصالح مذكوره مى‏نمايند و ناشتا خوردن آن مضر خصوص محرور المزاج را و در بعضى امزجه ناشتا اسهال مى‏آورد

خصوص بنگله آن و چون بى‏مصالح مذكوره با نمك هفت هشت تا ده برگ آن را يا زياده به حسب برداشت طبيعت بخورند اسهال بلغم مى‏نمايد

و سرفه و ضيق النفس را مفيد و اهل هند هرگاه تانبول گويند مرادشان مركب سكرى است كه از برگ تانبول و جوزبوا و شربت نبات و غيرها ترتيب مى‏دهند

و در قرابادين نسخه آن ذكر يافت و عرق آن نيز.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 255

[pejuhesh237]

مفتح و مفرح و مشّهى و مقوى معده و جگر و دماغ و دل و مبهّى

و مدر فضلات و مفتت حصاة و مقوى قوهء حافظه و فهم و نشاط آرنده

و مضغ او جهة رفع رطوبت دهان و سرخ كردن لب و تقويه بن دندان

و قطع نزف الدم لهاة و تحليل ورم لهاة

و ضماد او جهة التيام جراحات تازه نافع

و اكثار او مصدع محرورين و مصلحش سكنجبين

و قدر شربتش تا دو مثقال و بدلش قرنفل است

و طريق مضغ او نزد اهل هند آنست كه با قدرى اهك مغسول استعمال نمايند و جرم او را تناول نكنند.كتاب تحفه حكيم مؤمن - طبع قديم - ص.61 ؛62.

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و بستن برگ پان بنگله گرم كرده بر نزول آب كه در بيضه باشد دو سه برگ بالاى هم يعنى سه ته بسيار مفيد در ابتدا

و در دو سه روز به تحليل مى‏برد و اگر بسيار گرمى كند و تاب نياورند دو برگ بالاى هم و يا يك برگ بندند

و يا آنكه متوالى نبندند بلكه به تفاريق يك روز يا دو روز در ميان تا به تحليل رود

و آب آن را بر زخم تازه عموماً و بر زخم كچلى سر بعد سر تراشى و خون‏آلود بودن بمالند

و همچنين بعد از ختنه اطفال بر آن بچكانند و يا بپاشند خون آن را بند مى‏كند و موجب خشكى و سرعت اندمال مى‏گردد

و دستور خوردن آن آنست كه با مصالح مذكوره خوب مضغ نموده آب آن را مى‏خورند و ثفل آن را مى‏اندازند

زيرا كه ثفل آن مسدد و مورث قولنج است و گاهى براى لذت و يا براى تقويت معده و تقطيع اخلاط بلغميه چند دانه قاقله صغار

و يا كبار و يا يك دو دانه قرنفل مزيد مصالح مذكوره مى‏نمايند و ناشتا خوردن آن مضر خصوص محرور المزاج را و در بعضى امزجه ناشتا اسهال مى‏آورد

خصوص بنگله آن و چون بى‏مصالح مذكوره با نمك هفت هشت تا ده برگ آن را يا زياده به حسب برداشت طبيعت بخورند اسهال بلغم مى‏نمايد

و سرفه و ضيق النفس را مفيد و اهل هند هرگاه تانبول گويند مرادشان مركب سكرى است كه از برگ تانبول و جوزبوا و شربت نبات و غيرها ترتيب مى‏دهند

و در قرابادين نسخه آن ذكر يافت و عرق آن نيز.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 255

[pejuhesh237]

.