ايل

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه جولاي 23, 2012 1:45 am

بسم الله الرحمان الرحیم

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه فبريه 07, 2013 9:35 pm

تحفه حکیم مومن
ايل
به فارسى گاو کوهي است
و انواع می باشد نوعى زرد رنگ و قوى هيكل و در بيشهاى گرمسير می باشد
و بقرالوحش نامند و به فارسى گوزن گويند
و بهترين انواع است و نوعى در دامن كوههائى كه درختان باشد می باشد
و در جثه از آهو بزرگتر و در زمستان موى او مايل به سياهى و در فصل گرما سرخ می شود
و بى دنباله است و وعل نامند و در تنكابن شوكا و به تركى جوير گويند
و نوعى كه در كوههاى گرمسير می باشد از وعل بزرگتر و دنباله دار می باشد مجمور گويند
و نوعى كه در كوههاى سردسير می باشد بفرجبلى نامند
و همه آن هر سال در پاييز شاخ میاندازند و قويتر از اول و پر فروغ تر برمي آرند
و به غايت طويل العمر می باشند
و گويند كه بعد از صد سال مثانهء ديگر در او به هم می رسد و به عدد مثانه عمر او معلوم می شود
و والدحقير از جد حقير نقل نموده كه او صاحب هفت مثانه را ديده بود
و از خواص ايل است كه مار را بنفس از سوراخ بيرون آورده می خورد و در خواص تفاوتى ندارند
و گوشت اقسام او غليظ و مولد سودا و سريع الهضم و مدربول و مقوى باه مبرودين
و دنبالهء همين انواع از جمله سموم
و گوشت آنچه در هواى گرم بعد از دويدن بسيار ذبح كرده باشند با سمّيت است
و مصلح گوشت او نهايت طبخ اوست با روغن
و آشاميدن شراب و ماء العسل بعد از آن
و شاخ سوختهء او يك مثقال با يك مثقال كتيرا كه مصلح ضرر اوست به مثانه جهة نفث الدم
و قرحهء امعأ و قطع خون و اسهال مزمن و قولنج صعب و يرقان و درد مثانه و سپرز و سيلان رحم نافع
و چون ريزه كرده در كوزهء سفال گذاشته در تون حمام بسوزانند تا سفيد شود
و با سركه بر بهق طلا كنند و در آفتاب بنشينند بهق را زايل كند
و با روغن جهة شقاق نافع و هرگاه مثل اقاقيا مغسول كنند جهة تقويه باصره و منع سيلان مواد
و تنقیهء قرحهء چشم مفيد و سنون او جهة تقويه و جلا دندان و قلاع به غايت مؤثر
و طلاى او بر عانه و پستان مدر حيض و تعليق شاخ و پوست و قضيب و خصيه ء او هريك جهة منع گزيدن مار و هوام مجرب
و يك مثقال از خون برشته او جهة اسهال مزمن و قرحهء امعا
و طلاى دنبالهء سوخته او با شراب بر ذكر و كنج ران و عانه باعث نعوظ في الفور هر حيوانى به غايت مؤثر
و بخور شاخ او جهة گريزانيدن هوام مجرب و چركى كه در جوف تحت چشم او جمع می شود
و عوام ترياك گاو كوهى نامند در رفع سموم حيوانى قویتر از ترياق فاروق است
و هرگاه طفلى را بعد از ولادت قبل از آنكه او را شير دهند قدر يك حبّه از آن چرك حل نموده
در كامش كنند مادام الحيوة آن طفل از گزيدن هوام ايمن باشد
و از رويت آن طفل مار سست شود و حركت نتواند كرد و مجربست
و قضيب مجفف مسحوق او با شراب و امثال آن جهة تقوية باه نايب مناب سقنقور
و يك مثقال او ترياق گزيدن افعى و مفتت حصاة است و پنير مايه او مقوى باه
و حمول او سه روز كه بعد از ظهر باشد مانع آبستنى زنان و پيه او جهة تشنج و امراض بارده نافع و محلل صلاباتست.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-40