مزارات منسوب به نام پيامبران در ايران

[najm116]

استان قزوین

چهار انبیاء علیهم السلام - قزوین

مرکز آموزش: در وسط شهر قزوين هم زيارتگاهي هست مربوط به چهار پيغمبر
اكر علما يا مؤمنين قزوين اين مزار را حفظ كرده اند بخاطر نسبت ان به انبيائي است كه نزد محليها سينه به سينه معروف بوده اند


مزار حضرت «سَلام»، «سَلوم»، «سَهولی» و «اَلقیا» که به چهار انبیا مشهور گردیده اند، در شهر قزوین واقع است. اسامی ایشان در قرآن کریم و هیچ یک از کتاب های آسمانی نیامده است. هیچ یک از این نام ها از لغات فارسی نیست و به کلمات عبری بسیار شباهت دارد. از جمله نام «سَلوم» در کتاب عُزَیر نبی (علیه السلام) با تلفظ «شَلّوم» درباره اشخاص دیگری آمده (1) و محتمل است که «اَلقیا» نیز تلفظی از نام «اِلقانا» باشد که در کتاب سَموئیل پیامبر (علیه السلام) به کار فته است.(2) متأسفانه هویت و زندگی نامه ی مدفونین در این بقعه چندان بر ما روشن نیست. در این مجموعه، مزاری منسوب به حضرت صالح بن امام حسن مجتبی (علیه السلام) وجود دارد.
یگانه نوشته ای که درباره ی این بقعه به دست آمده، تذکره ای است که یکی از علمای قزوین به نام مرحوم حاج سیدمحمد تقی حسینی راجع به پیغمبریه نوشته و تلخیص آن بدین گونه است:
«بسم الله الرحمن الرحیم. تذکره ای است درباره ی انبیای بنی اسرائیل ــ سلام الله علی نبینا و علیهم. انبیای چهارگانه در بلده ی قزوین مدفون اند. و مدرسه ی پیغمبریه در آن شهر برپاست و همواره بنی اسرائیل به زیارت ایشان آمده اند. شاید که ورود عیسی ــ علی نبینا و علیه السلام ــ به این سرزمین برای ایشان بوده است یا ورود ایشان برای زیارت مقام عیسوی بوده (3) که آن مقام در مسجد جامع آن شهر است. در وسط مسجد، نزدیک منبر مُحَجَّر.(4) اسمای انبیا ــ علیهم السلام ــ در بعضی مَسفورات آن بلد این است: سلام، سلوم، سهولی، القیا. مشهد شریف ایشان از وُفورِ روح و نور و قضای حاجات و اجابت دعوات در کمال ظهور است و مرجع نزدیک و دور و کرامت های آن مشهد شریف نزد این داعی ــ محمدتقی بن امیر مؤمن الحسینی عَفِیَ اللهُ عَنهُما ــ در صغر و کبر در کمال شهود مشهود بوده است و روز به روز بر کرامت های آن افزوده است و تفاصیل آن ها به تحریر نیاید و هر متوسلی به آن کرامت ها برسد و مشاهده نماید؛ آن جا که عیان است، چه حاجت به بیان است و در شفای مرضی به توسل ایشان شفاها دیده شده است که به تحریر نیاید و تفصیل نشاید. چون شیخ المشایخ جعفر نجفی شیخ المجتهدین به زیارت انبیا مشرّف شد، نوشته ای بر سر صندوق ایشان را که به خط تورات و به اسلوب عبری بود، خواند و فرمود: این خط در احوال پیامبران است، شاید مضمون آن معلوم شود (5) و حاج عبدالوهاب از معروفین فقهای قزوین اهتمام تمام در تعمیر مشهد شریف مبارک داشت که به این نیت و همت، روزگار به سر برد و در سفر زیارت در نجف اشرف مدفون گردید».(6) مرحوم میرزا مسعود شیخ الاسلام در دوره ی قاجاریه اقدام به ساخت عمارتی با شکوه بر فراز قبور منسوب به چهار انبیا کرد، اما در اثنای جریان مشروطه ترور شد و کار ناتمام او را فرزندش میرزا حسن شیخ الاسلام به پایان رساند.
سید محمدعلی گلریز در کتابش نقل کرده که «...از خُدّام پیغمبریّه که یکی از آن ها سید و چشمش نابینا [بود] و دیگری که آقای عبدالحسین حکمی که... می گفت از 35 سال پیش اتاقدار مقبره ی شیخ الاسلام است، پرسیدم: درباره ی این مقبره از پیشینیان چه شنیده اید؟ سید پاسخ داد: آنچه از مُعمّرین شنیده ایم، این نقطه رودخانه بوده و در کنار آن آسیابی قرار داشته است. دو نفر از پیغمبرها که سلام و سلوم نام داشته اند و مردم را دعوت می کرده اند، به این آسیاب پناه می آورند. [احتمالاً] آسیابان یا مردم آن ها را می کشند و کنار رودخانه دفن می کنند. سهولی و القیا که برای پیدا کردن آن ها می آیند، در همین مکان بیمار شده و بدرود زندگی می گویند. آن ها را هم پهلوی آن دو تن دفن می کنند. معروف است که آن ها در سردابی مدفون اند. برخی اشخاصی که توانسته اند به سرداب بروند و جنازه ها را ببینند، نقل کرده اند که سرهای آن ها به طرف مشرق و پاهایشان رو به مغرب (برعکس مسلمین) بوده است. حکمی که مردی دقیق تر و مطّلع تر به نظر می رسید، می گفت: آن طور که ما شنیده ایم، این پیغمبران در زمان شاهپور بوده اند. شیخ الاسلام هنگام بنای این جا دستور داد اطراف بقعه را برای شفته ریزی کندند در هفت ذرع عمق... چراغ روغنی پیدا شد؛ این بود که شیخ الاسلام دیگر نگذاشت بکنند و از [همان] جا شَفتِه ریختند...».(7)
بقعه چهار انبیا در دو طبقه ساخته شده که طبقه ی پایینی آن سرداب است و در طبقه ی فوقانی، ضریحی فولادی نوساز با لعاب طلا و نقره مزیَّن به آیات قرآنی و نقوش زیبا بر روی یک سنگ قبر که به صورت نمادین نصب شده، دیده می شود. داخل روضه و ایوان ورودی بقعه توسط استاد رضا گلدوز به طرز زیبایی آیینه کاری شده و بر روی یکی از آینه های ایوان در قابی گچی به خط ثلث نوشته اند: «در این مکان مقدس چهار نفر از انبیای عظیم الشأن الهی به نام های سَلام، سَلوم، سَهولی، اَلقیا ــ (علیهم السلام) ــ و مدفن امامزاده صالح بن الحسن المجتبی ــ علیهما السلام ــ می باشد. ». در ارتفاع 3 متری دیوار روضه مبارکه نیز کتیبه ای گچ بری شامل سوره جمعه بر دیوار نقش بسته و در پایان آن آمده است: «اَللهمَّ تَقَبَّل مِنْ بانِیِ هَذِهِ البُقْعَه الشَّریفةِ حضرةِ مُستطاب حاج میراز مسعود شیخ الاسلام. سنه 1323».(8) مدرسه ای در کنار بقعه وجود دارد و کتیبه ای بالای درب آن نشان می دهد که وزیر اعظم شاه عباس دوم صفوی به سال 1045 ق بنای آن جا را به اتمام رسانده است. شگفت آور آن که در این کتیبه هم نامی از پیغمبریه برده نشده و آن جا را به نام «مقام شریف» یاد کرده است.(9) (منبع: رامین نژاد؛ رامین، مزار پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی).
پی نوشتها:
1ــ کتاب مقدس، کتاب عزرا، 42/2؛ 2/7؛ 24/10، 42.
2ــ همان، کتاب اول سموئیل، 1/1، 4، 8، 19، 21، 23.
3ــ خبر مستندی مبنی بر سفر حضرت عیسی (علیه السلام) از سرزمین فلسطین به ایران وجود ندارد.
4ــ منبری که از سنگ تراشیده شده است.
5 ــ متأسفانه مسفوراتی که شرح حال چهار انبیا (علیهم السلام) بر آن مکتبوب بوده، اکنون مجهول المکان است و از آن اثری نیست.
6ــ ولی الله فوزی، پیامبران در ایران، 144ــ 145؛ سید محمد علی گلریز، مینودر یا باب الجنه قزوین، 634.
7ــ سید محمدعلی گلریز، مینودر یا باب الجنه قزوین، 647.
8ــ یادداشت های مؤلف در سفر زیارتی مورخه 1382/1/31.
9ــ سیدمحمّد علی گلریز، همان، 634.
تحقیقات میدانی :
به شهر قزوین زیارت چهار انبیاء علیهم السلام رفتیم. شهر قزوین خیابان پیغمبریه که وسط شهر است و معروف هم می باشد. چهار پیامبر بنی اسرائیل به نامهای سلام، سلوم، سهولی، القیا در این مقبره بود و امامزاده صالح ابن حسن مجتبی علیه السلام هم در این مقبره بود.

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:
شهرستان قزوین بخش مرکزی، خیابان طالقانی ، سبزه میدان ،خیابان پیغمبریه
http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=36.26 ... 7%D8%A1%29

[najm116]

استان قزوین
2.حضرات ایوب و یوشع علیهما السلام- شهرستان قزوین، بخش رویارالموت، روستای بالاروچ

تحقیقات میدانی :
در ادامه پیگیری درس آگاهی و مسؤولیت شماره 20 به زیارت ایوب و یوشع نبی علیهما السلام در روستای بالاروچ رفتیم
بالاروچ یا روچ علیا روستائی از توابع بخش رودبار الموت واقع در استان قزوین است
از تنکابن جاده سه هزار _الموت را به سمت قزوین آمدیم که جاده 60کیلومترش خاکی است و گردنه های زیادی دارد
که به نظرم این مسیر با ماشین مناسب و کسانی که دوستدار محیط طبیعی هستند خوب است چون طبیعت های متفاوت و زیبا دارد
100کیلومتر در این جاده پیش می رویم،پس از طی گردنه و مسیر خاکی در جاده الموت سمت چپ تابلوی روستای بالاروچ است
۶کیلومتر به سمت دامنه کوه حرکت می کنیم به روستای زیبای بالاروچ می رسیم
بقعه متبرکه پیامبران ایوب و یوشع علیهم السلام مشخص است بر بالای تپه ای است
در حرم دو مقبره بود که در میان اهالی روستا به امامزادگان زکریا و ایوب از نوادگان امام سجاد علیه السلام،معروف بود
در زیارتنامه هم نوشته بود
السلام علیک ایها السید النجیب یا زکریا بن الرضا بن علی بن حسین علیهماالسلام و السلام علیک ایها السید النجیب یا ایوب بن الرضا بن علی بن حسین علیهماالسلام
و اهالی محل همه معتقد بودند که ایشان دو برادر از نوادگان امام سجاد علیه السلام هستند
آنچه در این مرقد را اهالی به نام های زکریا و ایوب نوادگان امام سجاد علیه السلام می شناختند که با توجه به اینکه نوشته بود فرزندان رضا ابن علی ابن حسین علیهما السلام، اشتباه است و در فرزندان امام سجاد علیه السلام، رضا نداریم البته این طور که بنده مطالعه کردم به استناد شیخ مفید لذا همان دو پیامبر باید باشد و اشتباه ثبت نمودند

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

شهرستان قزوین، بخش رویارالموت، روستای بالاروچ
http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=36.38 ... 8%A7%D9%85

[najm116]

استان گلستان

1.حضرت صالح علیه السلام - شهرستان گرگان، آق قلا، روستای آق قنبر


تحقیقات میدانی :


در استان گلستان به زیارت حضرت صالح -در شهرستان گرگان، آق قلا، روستای آق قنبر رفتیم
آدرس:
شهر آق قلا که شهری معروف و بزرگ و نزدیک گرگان و بین گرگان و بندر ترکمن است
از کمربندی شهر آق قلا به طرف روستای آق قنبر که می رویم دوکیلوتر که جلو رفتیم و دوکیلوتر مانده بود به روستای آق قنبر
سمت راست جاده تپه‌ای بود بالای تپه ساختمانی سفید در ابعاد دو در سه متر با گنبدی کوچک نقره ای رنگ بود که مقبره حضرت صالح بود
و اطراف این ساختمان تا پائین قبرستان اهالی آنجا بود که عمری بودند از بهاییان و یهودیان هم میانشان بود.
و اعتقادشان بر این بود که اینجا قدمگاه صالح پیامبر است و نه قبر ایشان همه
داخل ساختمان قبری بود برجسته روی آن پارچه ای سفید انداخته بودند که به آن پارچه تکه های پارچه رنگی دوخته بودند
و یک تنه درخت خشک هم بالای سر قبر بود
فضای معنوی مقبره خیلی زیاد بود
آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

استان گلستان - شهرستان گرگان، آق قلا، روستای آق قنبر
http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=37.01 ... 8963823/fa

[najm116]

استان گلستان

2.حضرت یعقوب علیه السلام - شهرستان گرگان، آق قلا ـ روستای صحنه علیا

در استان گلستان در شهرستان گرگان، آق قلا ـ روستای صحنه علیا
هم مزاري منسوب به نام: حضرت یعقوب (علیه السلام) هست
در كتاب «فرهنگ آبادي‌ها و مكان‌هاي مذهبي كشور» از وجود مدفن يعقوب پيامبر در گرگان نام برده شده است

در کتاب «فرهنگ آبادی‌ها و مکان‌های مذهبی کشور» از وجود مدفن یعقوب پیامبر در گرگان نام برده شده که اطلاعات صحیحی در وجود ندارد این مورد.
نویسنده کتاب پیامبران در ایران ولی‌الله فوزی‌تویسركانی می نویسد: اینجانب نامه ای را به امام جمعه گرگان و برخی محققین ارسال کردم و از آنها درخواست نمودم تا در صورتی که اطلاعاتی مبنی بر صحت موضوع دارند به این جانب منعکس نمایند. اما هیچگونه سند، مدرک و اطلاعات خاصی واصل نگردید و در کتابهای تاریخی هم مدرکی دال بر موضوع نیافتم.
منبع: کتاب پیامبران در ایران ولی‌الله فوزی‌تویسركانی

تحقیقات میدانی:

گزارش زیارت یعقوب نبی علیه السلام در منطقه ترکمن استان گلستان
روستای یامپی (یا صحنه علیا)در استان گلستان قرار دارد و جزء شهرستان آق قلا مي باشد، در حدود هفت کیلومتری جنوب غربی شهرستان آق قلا و پانزده کیلومتری شمال مرکز استان قرار گرفته است. اگر از یامپی خطي مستقيم به طرف جنوب بكشيم مارا به فرودگاه بین المللی گرگان مي رساند و اگر عكس آن عمل كنيم به روستای صحنه سفلی و به سمت غرب به يكي از روستاهای شهرستان بندرترکمن بنام اسلام تپه(شاه تپه قدیم) و از شرق به روستای حاجی قره خواهد برد. راه ارتباطی روستا آسفالته بوده و از سمت شمال به جاده آق قلاـ بندرترکمن وصل می گردد . یعنی از در جاده آق قلا -بندر ترکمن روبروی روستای صحنه سفلی جاده فرعی است به سمت یامپی پنج کیلومتر از جاده را طی می کنیم به روستای صحنه علیا(یامپی) می رسیم
در نقشه اسم این روستا یامپی است نه صحنه علیا
در خیابان اصلی روستا که در امتداد خیابان ورودی روستا است به مغازه سوپر مارکت صحنه می رسیم روبروی مغازه خیابان فرعی است به سمت قبرستان روستا می رود در قبرستان بالای تپه ساختمان کوچک سفید رنگ با گنبد کوچک ایزوگام شده می باشد که مقبره حضرت یعقوب علیه السلام است و به قدمگاه حضرت یعقوب علیه السلام معروف می باشد

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

استان گلستان - شهرستان گرگان، آق قلا، روستای صحنه علیا (یامپی)
http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=36.93 ... 8%A7%D9%85

[najm116]

استان گلستان

3.حضرت خالد بن سنان علیه السلام - شهرستان گنبد کاووس، کلاله روستای گچی سو

مرکز آموزش: همچنين از مزارات استان گلستان؛ مزاري معروف به خالد نبي در همان نواحي تركمني است

مطالب از منابع و مقالات:

حضرت خالِد بن سَنان (علیه السلام) از پیامبران عرب زبان و مبلّغ دین عیسوی بوده است. نام آن حضرت در قرآن کریم و هیچ یک از کتب آسمانی نیامده اما در متون اسلامی از او یاد شده است. در زیارت «اعمال امّ داوود» به نقل از امام صادق (علیه السلام) آمده است: «اللهُمَّ صَلِّ علی... خالِدٍ». حضرت خالد (علیه السلام) فاصله ی زمانی کوتاهی تا دوران بعثت پیامبر گرامی اسلام داشته است، به گونه ای که دختر او به نام «مِحیاه» در کهولت سن به خدمت پیامبر گرامی اسلام رسید و رسول خدا در ابتدای ملاقات با او فرمود: «مَرحبا ای دخترِ برادرم... سپس ردای خود را برای او گسترد و او را نزدیک خود نشانید و فرمود: این دختر پیامبری است که قومش او را ضایع کردند».(1)
درباره ی مدفن آن حضرت اخبار متفاوتی ذکر شده است. برخی روایت ها حاکی است که حضرت خالد (علیه السلام) بر مردم سرزمین یمن مبعوث بوده و در همان جا نیز وفا یافته و مدفون گردیده است، اما مکان قبر آن حضرت در یمن بر ما معلوم نیست.
مقبره ای منسوب به آن حضرت در 90 کیلومتری شمال گنبد کاووس در ناحیه ی ترکمن صحرا قرار دارد. این بقعه در کوه های شمالی روستای «گَچی سو» و «اوقچی» و در محدوده ی دهستان «تَمران» بر فراز ارتفاعات «گُبْچه داغ» از رشته کوه های گرگان واقع شده است.(2) شیخ اسماعیل حقی بروسَوی (متوفای 1137ق) در تفسیر آیه ی 6 سوره ی یس در روح البیان چنین نوشته است: «وَ یُقالُ انَّ قَبَرَهُ بِناحیَهِ جُرجان عَلی قُلَّه جَبَلٍ یُقالُ لَهُ خُدا» (و گفته می شود که قبر او در ناحیه ی جرجان بر قله کوهی است که آن را کوه خدا می نامند).(3) مردم ناحیه ی ترکمن صحرا این کوه را به نام «کوه قدرت» نیز می شناسند. بقعه ی حضرت خالد نبی (علیه السلام) قبلاً عمارتی کوچک و خشتی بوده که حدود 30 سال پیش بازسازی شده است.
بر فراز این بقعه، گنبدی گچی به رنگ سبز دیده می شود و تابلویی بر بالای درب ورودی نصب گردیده که بر روی آن نوشته اند: «بقعه ی متبرکّه ی حضرت النَّبی خالدِ بن سَنان». داخل روضه ی مبارکه، دو ستون فلزی وجود دارد و مقبره منسوب به آن حضرت در فاصله ی بین ستون ها واقع شده است. سنگ قبری را که به تازگی تعبیه شده، در کنار آن به حالت عمومی قرار داده اند. بر روی سنگ مزار آن حضرت این عبارت ها حک کردیده است: «السَّلام علیک یا حضرت النبی
خالِدبن سَنان. خالد فرزند سنان (علیه السلام)؛ طایفه: عرب غیثی؛ اصل نسب: اسماعیل ذبیح الله؛ محل تولد: کشور یمن (عَدَن)؛ وفات: 528 میلادی، 82 سال قبل از بعثت و 42 سال قبل از تولد حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله)».
بر روی تپه های مجاور حضرت خالد نبی (علیه السلام) دو بقعه ی دیگر به نام های «مزار عالِم بابا» و «مزار چوپان آتا» قرار دارد که مورد احترام مردم آن نواحی هستند.(4) گفته می شود که این دو از یاران حضرت خالد (علیه السلام) بوده اند، اما سند قابل قبولی در این باره وجود ندارد.
آثار باستانی متعددی نیز در دشت های اطراف بقعه به چشم می خورد. این آثار سنگی که به صورت میل تراشیده شده اند، نشانگر قدمت تاریخی منطقه هستند.

پی نوشت ها :
1ــ مجلسی، بحارالانوار، 450/14، صدوق کمال الدین، 370ــ371.
2ــ این اسامی، محلی و به زبان ترکمنی است.
3ــ عبدالرحمن تنگلی طانا، شرح احوال حضرت خالد نبی (علیه السلام)، ترجمه موسی جرجانی، 19 به نقل از تفسیر روح البیان، اسماعیل حقی، 375/2؛ تذکره هیئت امنای بقعه متبرکه حضرت النبی خالد بن سنان، گردآوری عبدالجلیل آخوند جعفر بای (1 برگ).
4ــ «عالم بابا» به معنای «پدر دانشمند» و «چوپان آتا» به معنای «چوپان بزرگ» است.
منابع:
-رامین نژاد؛ رامین، (1387)، مزار پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
- شرح احوال حضرت خالد نبي، عبدالرحمن آخوند تنگلي طانا، ترجمه : موسي جرجاني، چاپ و نشر : موسسه فرهنگي انتشاراتي مختوم قلي فراغي، گرگان 1385
- پيامبران سرزمين ما ، عباس صالح مدرسه ‌اي ، قم ، در راه حق 1380
- پژوهشي در زندگي پيامبران در ايران، ولي الله‌فوزي تويسركاني، دفترا نتشارات اسلامي
- بناهاي آرامگاهي، پژوهشگاه فرهنگي و هنر اسلامي
- از آستارا تا استارباد؛ دکتر منوچهر ستوده

حیات القلوب:
به سندهاى معتبر از امام محمد باقر و امام جعفر صادق عليهما‌السلام منقول است كه: روزى حضرت رسول صلى‌الله‌عليه‌وآله نشسته بودند ناگاه زنى به خدمت آن حضرت آمد پس آن حضرت او را مرحبا فرمود و دستش را گرفت و او را بر روى رداى خود در پهلوى خود نشانيد و فرمود: اين دختر پيغمبرى است كه قومش او را ضايع كردند، و او خالد بن سنان نام داشت و عبسى (1) بود، و ايشان را بسوى خدا خواند و به او ايمان نياوردند و آتشى هر سال در ميان ايشان بهم مى رسيد و بعضى از ايشان را مى سوخت - و به روايت ديگر هر روز بيرون مى آمد(2) - و هر چيز كه نزديك آن بود از حيوانات ايشان و غير آن مى سوخت و آن آتش را ((نار الحرقين ))(3) مى گفتند، در وقت معينى بيرون مى آمد از غارى كه نزديك ايشان بود، پس خالد عليه‌السلام به ايشان گفت: اگر من اين آتش را از شما برگردانم به من ايمان خواهيد آورد؟
گفتند: بلى.
و چون آتش پيدا شد آن حضرت استقبال آن نمود و آتش را به قوت تمام برگردانيد و از پى آن رفت تا داخل آن غار شد با آتش، و قوم او بر در آن غار نشستند و گمان كردند كه آتش او را سوخته است و بيرون نخواهد آمد از غار، پس بعد از ساعتى بيرون آمد و سخنى مى گفت كه مضمونش اين است كه: اين است كار من و امر من و آنچه مى كنم از جانب خدا است و به قدرت اوست، بنو عبس (يعنى قبيله او) گمان كردند كه من بيرون نخواهم آمد اينك بيرون آمدم و از جبين من عرق مى ريزد؛ پس گفت: اكنون ايمان مى آوريد به من؟
گفتند: نه آتشى بود كه بيرون آمد و برگشت.
پس فرمود: من در فلان روز خواهم مرد، چون بميرم مرا دفن كنيد و بعد از چند روز گله اى از گورخر بر سر قبر من خواهند آمد و در پيش ايشان گورخر دم بريده اى خواهد بود و بر سر قبر من خواهد ايستاد، در آن وقت قبر مرا بشكافيد و مرا بيرون آوريد و هر چه خواهيد از من بپرسيد كه خبر خواهم داد شما را از آنچه بوده و خواهد بود تا روز قيامت.
چون آن حضرت فوت شد و او را دفن كردند و رسيد به روز وعده اى كه او كرده بود و به همان نحو كه فرموده بود، گله وحشيان به همان علامت كه فرموده بود ظاهر شدند و بر سر قبر او ايستادند و قوم او آمدند و خواستند كه او را از قبر بيرون آورند پس بعضى گفتند: در حيات او ايمان نياورديد به او بعد از فوت او چگونه ايمان مى آوريد؟ اگر او را از قبر بيرون آوريد در ميان عرب ننگى خواهد بود براى شما. پس او را به حال خود گذاشتند و برگشتند.
و او در ميان زمان حضرت عيسى عليه‌السلام و حضرت محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله بود، و اسم آن دختر ((محياه )) بود.(1)
مؤلف گويد: اين احاديث معتبرتر است از حديثى كه پيش گذشت كه خالد پيغمبر نبود، و ذكرش در دعاى ام داود نيز مؤ يد اين احاديث است، والله يعلم.
و در حديث معتبر منقول است كه: زنديقى از حضرت صادق عليه‌السلام سؤ الى چند كرد و مسلمان شد، پس از جمله سؤ الهايى او آن بود كه: آيا مجوس پيغمبرى بر ايشان مبعوث شد؟ بدرستى كه من مى بينم كه ايشان كتابهاى محكم و موعظه هاى بليغ و امثال شافيه دارند و اقرار به ثواب و عقاب دارند و شريعتى چند دارند كه به آنها عمل مى كنند.
حضرت فرمود: هيچ امتى نيست كه رسولى بر ايشان مبعوث نشده باشد، حق تعالى پيغمبرى فرستاد بر مجوس با كتابى، پس انكار كردند او را و كتاب او را.
پرسيد: پيغمبر ايشان كى بود؟ مردم مى گويند: خالد بن سنان بود.
فرمود: خالد عرب بدوى بود و رسول نبود و اين سخنى است كه مردم مى گويند.

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

استان گلستان- شهرستان گنبد کاووس، کلاله روستای گچی سو، گورستان و زیارتگاه خالد نبی

http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=37.74 ... B%8C%D8%AD)%D8%A1

[najm116]

استان گیلان

3.حضرت قادر پیغمبر علیه السلام:

دهکده باباولی ( در مسير دیلمان به آسيابر)
در روستاى بابا ولى ديلمان، بنايى چهارگوش قرار دارد که در ضلع‌هاى شمالى، شرقى و جنوبى آن، ايوان‌هاى ستون‌دار چوبينى وجود دارد. اين بقعه، همانند بسيارى از آرامگاه‌هاى شمال ايران، نقاشى‌هاى مذهبى دارد و پوشش بام آن از سفال است.
بعد از فوت بزرگی به نام ولی که بابا ولی صدا میزدند- او از بزرگان خاندان ال تقی بود – تغیر نام برای این روستا رقم زده شد و باباولی اسم این روستا شد و تا الان در این نام باقی مانده است.
گرچه بر این اتفاق اسناد معتبری وجود ندارد اما از طریق دهان به دهان بین بزرگان باباولی و دیلمان تعریف شده است.و اینگونه می گویند که “ولی” فردی با وقار،باهوش وخوش رفتار بوده است و بعد از این که اسلام در دیلمان فرا گیر شد ومردم دیلمان و حومه با یافتن اجساد جنگ جویان عرب که بعضی از آن ها را سادات نیز نامگذاری کردند و به زیارتگاه یا تکیه گاه انتخاب کردند .
اهالی محل باور دارند تا آن زمان قبرستانی در باباولی وجود نداشته است وتمامی مردگانش در اطراف باباولی مثل روستا های ایشکوه واسیابرک تدفین میشدند.
در مورد باباولی روایت است که شخصی در تالشکول دارای حرفه سنگ بری بود سنگ قبر بزرگی به ابعاد ۱۵۰×۴۷×۱۲سانتیمتر ساخت و آن را به باباولی انتقال داد ودر کنار درخت داغداغان گذاشت که روایت شده است مردی از مردان اعراب که بسیار قوی و درشت هیکل بود در جنگ کشته شد ودر زیر درخت داغداغان دفن گردید و به نام قادر(توانمند یا قدرت مند)نامبردار گشت و آن را به نوادگان پیغمبر نسبت دادند گرچه روایت است او نیز یکی از پیامبران الهی بوده ودر این مکان دفن شده است ولی سندی جهت تایید این موضوع یافت نشده است.

آدرس:

استان گیلان، ديلمان، لاهيجان، آرامگاه باباولى (قادر پيغمبر)

[najm116]

استان مازندران

1.حضرت ایوب علیه السلام - شهرستان تنکابن، شهر عباس‌آباد روستای پرچور

مرکز آموزش: در استان مازندران در شهرستان تنكابن، شهر عباس آباد روستای پرچورهم مزاري منسوب به نام: ايوب پيامبر ذكر شده است

تحقیقات میدانی:
به زیارت حضرت ایوب نبی علیه السلام در روستای پَرْچِوَر رفتیم
روستای پرچور در جنوب غربی شهرستان عباس آباد واقع است
در استان مازندران شهرستان تنکابن دهستان لنگارود

آدرس:
از خیابان شهدا شهر عباس آباد به طرف جاده عباس آباد کلاردشت می رویم بعد از طی پنچ کیلومتر از سر خیابان شهدا، سمت راست به فرعی می رسیم سر خیابان فرعی تابلوی روستای پرچور را داردوارد فرعی می شویم پس از طی مسافتی به پل فلزی باریکی می رسیم که پل روی رودخانه لنگارود است
بعد از پل، مسیر را ادامه می دهیم تا به روستای پرچور می رسیم
در روستای پرچور با تابلوی راهنمای گلزار شهدا به سمت مقبره با صفای حضرت ایوب علیه السلام می رسیم
هم فضای معنوی خوبی داشت و هم از لحاظ فضای طبیعی در جنگل ها قرار داشت
در تابلوی زیارت نامه در حرم نوشته بود
السلام علیک یا حضرت ایوب بن موجر بن رازخ بن عیصی بن اسحاق علیه السلام
مختصات57.081657,36.081657

[najm116]

استان مازندران

2.حضرت دانیال علیه السلام - شهرستان تنکابن، سلمانشهر

مرکز آموزش: در استان مازندران در شهرستان تنكابن، سلمانشهر در دهكده دانیال هم مزاري منسوب به نام دانیال نبی (علیه السلام) ذكر شده است

تحقیقات میدانی:

زیارت دانیال نبی علیه السلام واقع در استان گیلان شهر سلمانشهر روستای دانیال رفتیم
حرم حضرت دانیال علیه السلام در خیابان امامزاده است و به مسجد معروف است.
اهالی محل دقيقا شناختی نداشتند ولی از افراد مسن که پرس و جو نمودم
گفتند:
از خیلی قدیم این مقبره بوده است
و چهار بار تجدید بنا گردیده است
اولین بنا چوبی بوده است بعد از آن بنای سنگی و بنای بعدی آجری و اکنون هم در حال تعمیر و توسعه بود
در تاسوعا و عاشورا مراسم های خیلی بزرگ آنجا برگزار می گردد از شهرهای اطراف می آیند که نزدیک 600کیلو فقط گوشت طبخ می شود
سادات موسوی روستا متولی امر حرم هستند و از قدیم نسل در نسل از این حرم نگهداری می نمودند
شجره نامه و یکسری وسایل داشته که قبل از انقلاب تیمسار نصیر آنها را می برد
روی مقبره کلاه خودی از طلای سفید بوده که آن را هم می برند
روی قبر نوشته شده بوده دانیال ابن حزقیل علیه السلام
و یادآور شدند که معجزاتی داشته است ولی در میان قدیمی ها بیشتر بوده است و در نسل جدید چیزی را بیان نکردند

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:
آدرس:از طرف چالوس 22کیلومتر بعد از نمک آبرود به سلمانشهر می رسیم. در سلمانشهر به فلکه 17شهریور که رسیدیم به خیابان دریاکوچه را به سمت جنوب پیش می رویم به میدان شهید ابوطالب جعفری می رسیم بعد از آن باز به سمت جنوب حرکت می کنیم تا به خیابان 71گلستان می رسیم ادامه این خیابان وارد روستای دانیال می شویم
مختصات 36.679871,51.185744

[najm116]

استان مازندران

3.آرامگاه حضرت خضر علیه السلام (قدمگاه خضر) آمل

تحقیقات میدانی:

خیابان رسالت روبروی بیمارستان ۱۷شهریور داخل کوچه ای بود
ساختمان مقام کوچک دارای گنبد مخروطی شکل و آلمینیومی و دربش بسته بود از بیرون تصاویر را گرفتم
روبرویش پارکینگ کوچکی بود که صاحب پارکینگ چندین سال بود آنجا بود و قبلاً هم منزلش روبروی مقام بود
می گفت محال است کسی اولین بار به زیارت اینجا بیاید و دست خالی برگردد
و معجزاتشان را چند نمونه بیان کرد و گفت می خواهیم معجزاتشان را مستند تبدیل به کتابی بنماییم
سه مورد مرگ مغزی را توضیح داد که شفا گرفتند
یک مورد جوانی تصادف با موتورسیکلت نموده بود و در همین بیمارستان ۱۷شهریور نزدیک مقام بستری می شود ولی پزشکان اعلام می کنند که کاملا مغز از بین رفته است و مرگ مغزی اعلام می کند،پدر جوان از دکتر جراحی مغز می خواهد او را جراحی کند پزشک قبول نمی کند و می گوید فایده ای ندارد و بعد پدرش متوسل می شود و بعد می آید بالای سر پسرش و می گوید بلند شو تو دیگر خوب شدی و با تعجب پسر چشمانش را باز می کند
و یک پروفسور (نامش را نمی دانست) از آمریکا وقتی تصاویر قبل از بهبودی را می بیند این را معجزه بزرگ می نامد و هر سال از آمریکا به ایران می آید به دیدار این پسر می آید
و یک مورد دیگر بچه خانمی به کما رفته بود و این مرد به او می گوید به این مقام برود و دعا کند،خانم می گوید چندین بار رفته ام
بعد مرد می گوید عابری را دیدیم که تازه از اینجا گذر می کرد از او خواستیم چون اولین بارش است که به این مقام برود و برای این بچه دعا کند و آن عابر می رود و دعا می کند و در عین ناباوری بچه از عصر همان روز هوشیاریش بالا می رود و تا هفته بعد مرخص می شود
دو مورد کسانی که بچه دار نشده بودند
و گفت سه شنبه به سه شنبه مردم نذرهایشان را می آورند که هفته قبل نیت کرده و هفته بعدش حاجت گرفته اند
و گفت سه شنبه ها عصر بیایید اینجا و خودتان ببینید چه معجزاتی مردم دیده آمد و برایتان تعریف کنند
و در زمان رژیم قبلی به اینجا دار الشفا می گفتند به خاطر معجزاتی که در شفای بیماران می دیدند
و گفت قدمت این مکان به هزار سال پیش بر می گردد که در سایت نوشته شده مربوط به سدهٔ ۹ ه.ق است

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

استان مازندران -شهر آمل -خیابان رسالت روبروی بیمارستان ۱۷شهریور داخل کوچه ای بود
مختصات36.468401,52.353403

[najm116]

استان مرکزی

1.حضرت اشموئیل علیه السلام- جاده بوئین زهرا (نزدیک ساوه)

حیات القلوب:
حق تعالى فرموده است (وَاذْكُرْ‌ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَ‌سُولًا نَّبِيًّا وَكَانَ يَأْمُرُ‌ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَ‌بِّهِ مَرْ‌ضِيًّا) (سوره مريم: 54 و 55) يعنى: ((ياد كن اسماعيل را در قرآن بدرستى كه صادق الوعد بود يعنى وفاكننده بود به وعده خود و او پيغمبر مرسل بود و امر مى كرد اهل خود را به نماز كردن و زكات دادن و نزد پروردگار خود پسنديده بود.((
و در حديث معتبر از حضرت امام رضا عليه‌السلام منقول است كه: حق تعالى براى اين او را صادق الوعد ناميد كه با شخصى در مكانى وعده كرد و يك سال از براى انتظار وعده او در آن مكان ماند و از آنجا حركت نكرد.( علل الشرايع 77: معانى الاخبار 50: عيون اخبار الرضا 2/79.)
و به سندهاى معتبر بسيار از حضرت صادق عليه‌السلام منقول است كه: اين اسماعيل كه حق تعالى او را صادق الوعد ناميده است غير از اسماعيل فرزند ابراهيم خليل عليه‌السلام است بلكه پيغمبرى بود از پيغمبران كه خدا او را به قوم خود مبعوث گردانيد و قوم او گرفتند او را پوست سر و روى مبارك او را كندند. پس حق تعالى ملكى را بسوى او فرستاد و گفت: پروردگار عالميان تو را سلام مى رساند و مى فرمايد كه: ديدم كه قوم تو با تو چه كردند و مرا فرستاده است بسوى تو كه هر چه حكم در باب ايشان بفرمائى من او را بعمل آورم.
اسماعيل عليه‌السلام گفت: نمى خواهم در دنيا از قوم خود انتقام بكشم و مى خواهم در اين بليه صبر كنم و تأسى نمايم به حسين بن على عليه‌السلام فرزند پيغمبر آخرالزمان صلى‌الله‌عليه‌وآله تا از مرتبه ثواب آن حضرت بهره اى داشته باشم.
«علامه مجلسی» از حضرت امام رضا، روایت می‌کند که فرمود: «حضرت «سموئیل» «صادق‌الوعد» معرفی شده است. این «سموئیل» یا «اسمائیل» غیر از «اسمائیل» فرزند «ابراهیم» (علیه‌السّلام) است و او پیغمبری بود که «شموئیل» یا «سموئیل» هم می‌گفتند
و در نقلی دیگر از کتاب حیات القلوب:
أَلَمْ تَرَ‌ إِلَى الْمَلَإِ مِن بَنِي إِسْرَ‌ائِيلَ مِن بَعْدِ مُوسَىٰ إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَّهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُّقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ ((آيا نظر نمى كنى در قصه اشراف بنى اسرائيل بعد از موسى در وقتى كه گفتند به پيغمبرى از براى ايشان كه: برانگيز از براى ما پادشاهى كه جنگ كنيم در راه خدا)).
این پیامبر در آیه فوق حضرت اشموئیل بوده است که در زمان جالوت بوده است.
خداوند برای قوم سرکش قوم بنی اسرائیل انبیای فراوانی فرستاد و آن قوم لجباز بسیاری از آنان را به شهادت رساندند و به انکار رسالتشان پرداختند و بدین سبب به عذاب الهی دچار گشتند. بنی اسرائیل پس از یوشع بن نون وصی حضرت موسی علیه السلام گرفتار اختلاف شدند و از این رو شوکت خویش را از دست دادند و به دست ستمکارانی چون جالوت گرفتار آمدند. جالوت مردانشان را کشت و زنانشان را به اسارت گرفت و اموالشان را به غارت برد. در این هنگام به پیشگاه پیامبرشان نالیدند و از او خواستند تا از خدا بخواهد پادشاهی برای انها بفرستد تا با او در راه خدا بجنگند. حضرت اشموئیل طالوت را که در دانش و نیروی جسمانی سر آمد بود به پادشاهی برگزید گروه زیادی با او رهسپار جنگ با جالوت شدند طالوت به انها خبر داد تا به نهر آبی می رسند که تنها می توانند به اندازه کف دستی از ان بنوشند اما شصد هزار نفر از اب نوشیدند و تنها 313 نفر هیچ ابی حتی به اندازه کف دستی ننوشیدند. وقتی به سپاهیان پر شما ر جالوت رسیدند عده ای گفتند ما نمی توانیم با اینان مقابله کنیم ولی عده ای دیگر گفتند چه بسا گروه اندکی که به اذن خدا بر گروه بسیاری پیروز می شوند داود سنگی در فلاخن خویش گذاشت و جالوت را با آن هلاک کرد و بدین روی سپاهیان طالوت پیروز شدند

در ایران نیز مزاری منسوب به حضرت سموئیل (علیه السلام) وجود دارد. این بقعه در 11 کیلومتری شهرستان ساوه و در روستای کوچکی در جاده بوئین زهرا واقع است. جالب است که نام مدفون در آن بقعه حضرت «اِشْمُوئیل» ثبت شده که تلفظی عبری از نام آن حضرت است. قدمت ساختمان فعلی به دوره ی صفویه می رسد اما قسمت شرقی آن به دستور ناصرالدین شاه قاجار به بقعه افزوده شده و سنگ نبشته ای به خط نستعلیق بر دیوار نصب گردیده که مبیّن حضور شاه قاجار و همراهانش در آن جاست. بقعه ی منسوب به حضرت اشموئیل (علیه السلام) بنایی آجری است و پی دیوارها از سنگ تراشیده ساخته شده است و بر فراز بقعه، گنبدی سفید رنگ به چشم می خورد. در زیر گنبد، ضریحی آهنی و جدید به رنگ سبز بر روی قبر منسوب به آن حضرت نصب گردیده است. اطراف این بقعه، محصور نیست، اما مردمی که در مجاورت آن زندگی می کنند، محوطه ی آن را درختکاری نموده و به حرمت آن مکان شریف اهتمام دارند. نهر آبی در نزدیکی بقعه جریان دارد که به «آب چکّه بار» معروف است.
در کتاب سموئیل نبی (علیه السلام) که دو قسمت از کتاب مقدس را تشکیل می دهد، هیچ اشاره ای به خروج حضرت سموئیل نبی (علیه السلام) از اراضی مقدس فلسطین نشده است و انتساب چنین مقبره ای به آن حضرت در ایران، امری غریب و دور از ذهن است ولی ممکن است مدفون در آن بقعه، یکی از صلحا و بزرگان دینی یهود و یا پیامبر دیگری باشد که با حضرت سموئیل نبی (علیه السلام) که در سرزمین فلسطین مدفون گردیده، تشابه اسمی داشته باشد. (منبع: رامین نژاد؛ رامین، مزار پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی).

مزارت مشابه اسمی:

1.شهرک راماه در 6 کیلومتری شمال غربی بیت المقدس و بر سر راه بیت المقدس به رام الله قرار دارد. بر روی تپه ی کم ارتفاع و سرسبز روستای «نبی سموئیل»، عمارت حرم مطهر حضرت سموئیل نبی (علیه السلام) دیده می شود. این بنای سنگی در سه طبقه ساخته شده است که شامل سرداب مطهر و مسجد و مناره ای سنگی و شش ضلعی است. بر تابلو راهنمای فلزی که در سمت راست ایوان ورودی حرم نصب گردیده، عبارت: «قَبرُ النَّبی ساموئل» نوشته شده است و ترجمه ی معادل آن نیز به زبان های عبری و انگلیسی دیده می شود. پس از ورود به ایوان و داخل شدن به فضای مُسقّف، در سمت چپ، یک راه پلّه سنگی که یک طرف آن نرده کشی شده است، زائران را به سمت سرداب مطهر و مقبره ی حضرت سموئیل نبی (علیه السلام) هدایت می کند. در زمان تسلط اعراب مسلمان در این منطقه، مقبره ی حضرت سموئیل با پارچه های سبزرنگ و قالیچه های زیبا پوشانیده شده بود، اما پس از اشغال فلسطین، یهودیان ضمن حضور نظامی در اطراف حرم مطهر، نمادهای اسلامی را محو کردند و بر روی مزار آن حضرت پارچه هایی آویختند که بر آن ها مضامین عبری نوشته شده بود. در سال 1142 ق/1730 م ترکان مسلمان عثمانی کلیسا را به مسجد تبدیل کردند و طاق های زیبای سنگی برای حرم ساختند و برای آن مناره ای بنا کردند. در سال 1296 ش/ 1336 ق/ 1917 م خسارت هایی به نمای خارجی ساختمان حرم وارد آمد که چند سال بعد مرمت شد. حرم مطهر حضرت سموئیل نبی (علیه السلام) در منطقه ی مسلمان نشین و در محدوده ی تحت اختیار تشکیلات خودگردان فلسطین در جنوب رام الله قرار دارد و زائران آزادانه برای زیارت به این ناحیه می آیند. اعراب مسلمان از گذشته های دور، روزی را به نام «روز سموئیل نبی» نام گذاری کرده، در اطراف حرم آن حضرت خیمه برپا می کنند و ضمن اقامه ی نماز و قرائت دعا به زیارت آن حضرت مشرّف می شوند. یهودیان نیز در سالروز وفات آن حضرت در 25 ماه ایار (هشتمین ماه در گاه شماری یهود) مطابق با 24 اردیبهشت / 14 مه که آن را «روز سامُوئیل» می دانند، به زیارت حضرت سموئیل (علیه السلام) می آیند.

تحقیقات میدانی:

به زیارت اشموئیل نبی در ساوه رفتیم از کنار جاده بوئین زهرا به ساوه ده کیلومتری ساوه جاده ای فرعی است که تابلو هم دارد در این جاده بیست کیلومتر می رویم تا به مقبره حضرت اشموئیل می رسیم
اهالی آنجا اعتقاد زیادی به این مرقد داشته اند و معجزات زیادی دیده اند و همچنین می گویند هرساله توریست های مسیحی و یهودی هم به زیارت اینجا می آیند و موردی که صحبت نمودم خودشان معجزاتی دیده بودند از جمله اینکه بچه دار نمی شدند بعد از ده سال با یکبار متوسل شدن به این حضرت به حاجت خود رسیده اند

آدرس و ینک نقشه ویکیمپیا:

آدرس: استان مرکزی -شهرستان ساوه، بخش مرکزی جاده بوئین زهرا ،روستای ورده ، روستای ده سید، روستای پیغمبر، آرامگاه اشموئیل نبی

http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=35.22 ... B%8C%D9%84

[najm116]

استان مرکزی

2.حضرت شیث نبی –روستای شیز

در حومه ی شهرستان اراک در استان مرکزی نیز آبادی کوچکی به نام «روستای شیث» (در لهجه ی محلی: شیز) وجود دارد و در نزدیکی این روستا، ناحیه ی تپه مانندی هست که مردم محلی، آن را مزار حضرت شیث نبی (علیه السلام) می دانند..

[najm116]

استان هرمزگان

1.حضرات خضر و الياس علیهما السلام: جزيره هرمز

مقام حضرت خضر در باورهای ساکنان منطقه خلیج فارس

میناب: کوهستک منطقه ای صیادی در شهرستان میناب است، در پایان تابستان هر سال، ده روز پیش از آغاز صید، صیادان گوسفندی تهیه می کنند و در زیارتگاه ابوالقاسم
در پای کوه سیاه نزدیک کوهستک قربانی می کنند. همان جا از گوشت گوسفند غذا تهیه می کنند. بخشی از غذا به بالای کوه برده می شود که سهم زیارت ابوالقاسم است. قسمت دیگری از غذا را نیز به دریا می برند، چون اعتقاد بر این است که این غذا سهم خضر و الیاس نبی است و موجب افزونی رزق و روزی صیادان خواهد بود . در این زیارتگاه تنها مردان حضور دارند و زنان و کودکان اجازه ورود به این محل را ندارند.
مردم میناب در زمان اجرای مراسم سوگواری سید الشهداء نیز به خضر (علیه السلام) توجه دارند و عَلَمی را به یاد او بر می دارند. علم خضر نبی به رنگ سفید است (پژوهش های مردم نگاری میناب، 1374: 74-75).
جزیره قشم: در آبادی های جزیره مانند قشم، باسیدو و پی دشت زیارتگاه هایی منسوب به خضر و الیاس نبی قرار دارند که مردم محل، این اماکن را محل گذر این دو قدیس می پندارند. جزیره نشینان نیز خضر و الیاس را زنده و نگهبان دریاها و پشتیبان صیادان و ملاحان می انگارند. در باور عامه، خضر (علیه السلام) همه جا و در همه حال حضور دارد. هنگامی که دریا متلاطم می شود و بیم شکستن و غرق شدن کشتی ها و مرگ ماهی گیران در دریا می رود، زنان مردانی که به دریا رفته اند، در زیر چارطاقی این زیارتگاه ها گرد می آیند و دست به دعا بر می دارند و خضر و الیاس نبی را به یاری مردانشان می خوانند. هنگامی که دریا از صیادان روی بر می گرداند و تورهای صیادان از ماهی اندک می گردد، زنان به زیارت خضر یا «پاخضر» می روند و از او برای برکت تورهای ماهی گیران مدد می طلبند (بلوکباشی، 1385: 49-50).
جزیره هرمز: زیارتگاه خضر نبی به صورت گنبدی شکل است و در نزدیکی کارخانه سنگ شکن جزیره قرار دارد. مردم معتقدند خضر نبی را چندین بار در این محل در حال نمازگزاردن دیده اند. افراد حاجتمند به این مکان می روند و نیازهای خود را از درگاه خداوند طلب می کنند. زیارتگاه خضر در نزدیکی سنگ الیاس واقع است. سنگ الیاس در داخل دریاست و با ساحل فاصله کمی دارد (تصویر زیر).
در فصل هایی که صید ماهی کاهش می یابد، صیادان گوسفندی نذر می کنند و به زیارت خضر می برند، در آنجا طواف می دهند و قربانی می کنند و از گوشت آن غذایی
تهیه می کنند و به افرادی می دهند که برای زیارت خضر (علیه السلام) نبی آمده اند، سپس مقداری از گوشت گوسفند را روی سنگ الیاس می گذارند تا پرندگان گوشت خوار آن را بخورند و بدین ترتیب صید ماهی افزایش یابد. عده ای می گویند الیاس خدمتگزار خضر بوده است.
عده ای نیز بر این باورند که سنگ الیاس در حال رشد است و الیاس نبی خود نوک آن را می چیند تا زیاد بزرگ نشود و اگر روزی آب این سنگ را بپوشاند، قیامت فرا می رسد (فلسفی میاب و دیگران، 1379: 59 و 60).
بوشهر:چند مکان زیارتی با نام «خواجه خضر» در استان بوشهر قرار دارد:
الف) قدمگاهی در کنار دریا و پشت بار انداز اداره کشتیرانی که امروزه جزو محوطه سازمان بنادر است؛
ب) قدمگاهی در بندر ریگ؛
ج) قدمگاهی در شمال قریه حاج حیدری در بندر دیلم؛
د) قدمگاهی بین روستای مظفری شمالی و جنوبی بندر دیلم.
خضر نبی در باور مردم بوشهر پیامبر جاویدان است که بر روی دریاها سفر می کند و غرق شدگان را نجات می دهد. نام دیگر خضر در نظر اهالی این منطقه، خضر زنده یا خواجه خضر زنده است (حمیدی، 1380: 289).
علاوه بر موارد فوق باید به کارکرد آیینی «نمک خضر» (3) نزد صیادان استان بوشوهر نیز اشاره کرد. ایشان نمک خضر را نزد خود نگه می دارند تا روزی و صیدشان افزایش یابد (اطلاع شفاهی همکار محترم آقای علیرضا حسن زاده؛ نیز نک: حسن زاده، 1381: 648).
این نکته قابل توجه است که به دلیل اهمیت جایگاه خضر نزد ساکنان منطقه خلیج فارس، در این منطقه - به ویژه در جزیره قشم، بندرعباس و بوشهر - افراد، اماکن تاریخی، محلات، روستاها و حتی کوه های متعددی با نام خضر وجود دارند. باید توجه داشت کاربرد نام خضر در شهرهای مرکزی ایران بسیار اندک است.
شاید بتوان یکی از معروف ترین نام های خاص در این منطقه را «قلعه زائر خضر خان» (4) دانست که از اماکن تاریخی شهر اهرم در استان بوشهر است (اطلاع میدانی نگارنده از ساکنان محل).
نتیجه گیری
خضر پیامبری است که با آب ها ارتباط دارد و اغلب زیارتگاه هایش در ایران، کنار چشمه ها، نهرها و کرانه های خلیج فارس و دریای خزر قرار گرفته است. اما در مقایسه، تعداد زیارتگاه ها در شهرهای کناره خلیج فارس بیشتر است. نگارنده احتمال می دهد ساکنان نواحی خلیج فارس «آب حیاتی» را که خضر و الیاس نبی در طلبش به ظلمات رفتند و از آن نوشیدند در آب های گرم مناطق جنوب به ویژه خلیج فارس جست و جو می کنند، آبی که رزق و روزی صیادان در آن نهفته است. به همین دلیل خضر، پیر دریانوردان، در هنگام طوفان بر دریا ظاهر می شود. از طرف دیگر جایی که خضر می نشیند سبزه می روید، بنابراین خضر با دنیای نباتی هم پیوند دارد.
خضر و الیاس کارکرد آیینی یکسانی دارند و نمادی برای نجات گم گشتگان اند و مردم منطقه بناهای یادبودی از این دو قهرمان دینی - فرهنگی در کناره های دریاها یا رودخانه ها ساخته اند. خضر و الیاس مقبره ندارند و زیارتگاه های آنان قدمگاه است؛ زیرا هر دو زنده اند و محل عبور آنان در کناره های دریا مورد احترام ساکنان است.
در پایان باید گفت که با توجه به اعتقادات مردم، تعداد زیارتگاه ها و نام های خاص افراد ساکن در نواحی خلیج فارس، خضر نبی در باورهای مردم این منطقه نسبت به مناطق کویری و خشک ایران اهمیت بیشتری دارد.

پی نوشت ها :
عضو هیئت علمی پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی وگردشگری تهران.
1. در نقاط مختلف استان هرمزگان در زمان خشکسالی، برای طلب باران مراسم «الله بده بارون» رایج است. جالب است بدانیم در ترانه هایی که در هنگام برگزاری این مراسم در روستای کروئیه خوانده می شود از پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) و حضرت علی (علیه السلام) استمداد می شود. این مطلب در مورد اعتقادات مردم در ارتباط با آب و انبیا و اولیا اهمیت ویژه ای دارد (بناوند، 1385: 64-69).
2. درباره روایتی که شیخ صدوق از امام رضا (علیه السلام) درباره خضر نبی نقل نموده است، نک: دانشور، 1375: 39.
3. در دهستان «محمد آباد مسکون» اگر محصول کره کم باشد، مایه ماست را عوض می کنند و از خانه دیگری می گیرند و افراد آن خانه هم برای اینکه برکت از آنها دور نشود، در ازای مایه ماست نمک می گیرند که این نمک را متعلق به خضر می دانند. اگر محصول کره زیاد شود بر این باورند که خضر نظر کرده است و برایش نذری می دهند (دانشور، 1375: 47-48).
4. زائر خضر خان اهرمی از شخصیت های مبارز ضد استعماری در دوره قاجار به شمار می آید.

[najm116]

استان همدان

1.حضرت حَیَقوق نبی علیه السلام - تویسرکان

حضرت حیقوق (علیه السلام) از پیامبران الهی است. نام آن حضرت در قرآن کریم نیامده، اما امام رضا (علیه السلام) از او با عنوان «حَیقوق نبی» نام برده اند.
از کتاب حیات القلوب:
پس حضرت رضا علیه السلام به راءس الجالوت فرمود: آيا مى شناسى حيقوق پيغمبر را؟
گفت: بلى، مى شناسم.
فرمود: آيا اين سخن او در كتاب شما هست كه حق تعالى بيان حق را ظاهر گردانيد از كوه فاران و پر شد آسمانها از تسبيح احمد صلى‌الله‌عليه‌وآله و امت او، و سواران او در دريا جنگ خواهند كرد چنانچه در صحرا جنگ خواهند كرد و كتاب تازه خواهند آورد بعد از خراب شدن بيت المقدس، و مراد به آن كتاب قرآن است، آيا مى دانى اين سخن را و ايمان به آن دارى؟
راءس الجالوت گفت: بلى، اين سخن حيقوق عليه‌السلام است و ما انكار سخن او نمى كنيم.( 1- عيون اخبار الرضا 1/161؛ توحيد شيخ صدوق 424؛ احتجاج 2/411.)
و در دعاى ام داود كه براى عمل روز پانزدهم ماه مبارك رجب است از حضرت صادق عليه‌السلام مروى است كه: اسامى جمعى از پيغمبران هست، چنانچه فرموده است كه: ((اللهم صل على هابيل و شيث و ادريس و نوح و هود و صالح و ابراهيم و اسماعيل و اسحق و يعقوب و يوسف و الاسباط و لوط و شعيب و ايوب و موسى و هارون و يوشع و ميشا و الخضر و ذوالقرنين و يونس و الياس و اليسع و ذى الكفل و طالوت و داود و سليمان و زكريا و شعيا و يحيى و تورخ و متى و ارميا و حيقوق و عزيز و عيسى و شمعون و جرجيس و الحواريين و الاتباع و خالد و حنظلة و لقمان)). (5) (منبع: حیات القلوب علامه مجلسی)

نام آن حضرت 2 بار در کتاب مقدس با تلفظ «حَبقوق نبی» آمده در احادیث و کتب اسلامی نـام ان بـزرگوار حـیقوق و در کتب‌ یهود‌ و عهد‌ عتیق،حبقوق،با حرف«با»ضبط شده‌ است.حبقوق در زبان عربی یعنی«در آغوش‌ کشیده‌‌ شده‌ وسبب نامیدن او بـه ایـن اسـم،این بوده است که‌‌ در‌ کودکی‌ بر اثر شـدّت مـرض از دنیا رفت،اما وقتی‌ حضرت الیاس(علیه السلام)او را در آغوش‌ کشید‌ و دعا‌ کرد و زندگی دوبارهء او را از خدا طلبید،زنده شد.
و کتاب او نیز به نام «کتاب حَبقوق» یا «کتاب حِباکوک» در مجموعه کتاب مقدس جای گرفته است. حضرت حیقوق (علیه السلام) معاصر حضرت دانیال پیغمبر (علیه السلام) و موطنش سرزمین فلسطین بود و هنوز هم منطقه ای به نام «کَفَر یاکوک» در جنوب غربی دریاچه جَلیله به او منسوب است. حضرت حیقوق (علیه السلام) پس از حمله ی بُختُ النَّصر به فلسطین و ویرانی معبد سلیمان به همراه حضرت دانیال نبی (علیه السلام) به اسارت به بابل آمد. آن هنگام که حضرت دانیال (علیه السلام) به دستور کوروش شاه به محبس شیران افکنده شد ‌(3)، حضرت حیقوق (علیه السلام) به فرمان خداوند برای او آب و غذا برد. درباره ی سالهای پایانی عمر حضرت حیقوق (علیه السلام) و مدفن او در روایت های اسلامی و کتاب مقدس سخنی به میان نیامده، اما دو مکان در فلسطین و ایران به عنوان مدفن آن حضرت معرفی شده است.
در «سِفر یوحاسین» نوشته یاکوب سیکلی آمده است که «... ما از روستای شعیب به کَفَر یاکوک رفتیم، جایی که حِباکوک پیغمبر در آن مدفون است و امروزه یاکوک نامیده می شود و بر فراز مقبره ی او عمارتی بزرگ است».(4) روستای کفر یاکوک در غرب دریاچه ی جلیله در فاصله ی 12/5 کیلومتری طبریه قرار دارد و اگرچه امروزه خالی از سکنه است، ولی به عنوان یک منطقه باستانی و تاریخی شناخته می شود. این ناحیه به صورت تپه ای سرسبز با نخل های زیبا است. در عین حال، هیچ نشانی از مزار حضرت حَیقوق نبی (علیه السلام) در آن جا یافت نمی شود؛ بنابراین، مزار منسوب به آن حضرت در ایران بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. این بقعه در شهر تویسرکان در استان همدان قرار دارد و از کوچه باغی که از خیابان امام حسین (علیه السلام) به سمت ارتفاعات مُشرِف بر شهر منشعب می شود، می توان به حرم مطهر حضرت حیقوق (علیه السلام) مُشرَّف شد. ساختمان این آرامگاه 12 متر ارتفاع دارد و شامل یک برج مدوَّر هشت سطحی به ارتفاع 7 متر و سقفی مخروطی شکل به بلندای 5 متر است و قدمت 900 ساله آن به دوره سلجوقیان می رسد. بر روی هر یک از هشت سطح خارجی دیوار بقعه، طاق نماهایی باریک و کشیده ساخته شده و قسمت فوقانی هر طاق به طرز زیبایی با کاشی های شش ضلعی معروف به «ستاره ی داوود» کاشی کاری شده است. تابلویی بر بالای درب حرم نصب گردیده که بر روی آن این عبارت ها نوشته شده است: «السلام علیک یا عَبدَ الصّالح یا نبی الله فی اَرضِه. بارگاه مطهر حضرت حیقوق (علیه السلام) [که] از پیامبران الهی می باشد که 1200 سال قبل از بعثت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) که در عصر حضرت دانیال (علیه السلام) می زیسته [است]. مدفن شهرستان تویسرکان».
حرم حضرت حیقوق (علیه السلام) از طرف داخل گچ اندود است. در وسط بقعه، صندوقی به ارتفاع تقریبی 1 متر وجود دارد و این عبارت بر آن نوشته شده است: «حیقوق نبی از انبیای قوم بنی اسرائیل از نسل حضرت موسی (علیه السلام) است. پدرش ــ شوعالیت ــ و مادرش ــ شونامیت ــ سراینده مراسم مذهبی در معبد حضرت سلیمان (علیه السلام) بوده است. اواخر سلطنت پوشیاهو می زیسته که پس از خرابی معبد توسط کلدانیان به [سال] 586 قبل از میلاد با حضرت دانیال نبی [علیه السلام] و سایرین به اسارت به بابل آمد و پس از چندی آن حضرت به آپادانا مهاجرت کرده و در همین سرزمین دعوت حق را لبیک گفته است. مجسمه و تصاویری از این حضرت در مجموعه موزه واتیکان وجود دارد».(5)
قبلاً به واسطه ابهاماتی که درباره ی هویت شخص مدفون در این بقعه وجود داشت، توجه چندانی به آن نمی شد تا این که مرحوم آیه الله خالصی زاده در زمان رضاشاه توسط انگلیسی ها از عراق به ایران تبعید شد و سال ها در نهاوند و تویسرکان اقامت کرد و آن عالم بزرگوار بود که مردم را متوجه معنویت این مکان شریف ساخت. در سال 1341 ش / 1382 ق این بقعه متبرکه مورد دستبرد سارقان قرار گرفت و در فاصله 1 متری از صندوق مطهر از طرف چپ درب ورودی، نقبی پایین زده بودند. مرحوم آیه الله تالهی و ولی الله فوزی ــ مؤلف کتاب پیامبران در ایران ــ ضمن حضور در محل، سرداب حرم حضرت حیقوق را از نزدیک دیدند. پس از آگاهی مسؤولان، درب حرم قفل شد و ژاندارمری شهرستان تویسرکان عهده دار حفاظت آن جا گردید. اداره ی باستان شناسی پس از چند روز، محل حفر شده را مسدود کرد و دیگر در این باره هیچ اقدامی از سوی دولت و اهالی بومی صورت نگرفت. در حفریات باستان شناسی سال 1368 ش بقایای حصاری با پلان مربع شکل با چهار برج در کنار بقعه یافت شد که از بنای حرم قدیمی تر به نظر می رسید.(6) اما در اوایل بهار سال 1372 ش حادثه مهمی روی داد که سبب رونق و آبادانی این بقعه نورانی گردید. حادثه از این قرار بود که سارقان میراث فرهنگی به طمع یافتن اشیای عتیقه برای بار دوم به بقعه دستبرد زدند و در کف حرم تونلی حفر کرده و سقف سرداب مطهر را شکافته بودند، اما معلوم نبود که چیزی از این مکان سرقت شده باشد.
پس از این حادثه مقرر گردید که سازمان میراث فرهنگی کشور تحقیقاتی در این زمینه انجام دهد و تمهیدات لازم برای جلوگیری از تکرار این گونه حوادث به عمل آورد. پس از چند روز تلاش و جست و جو، قبر مطهر در سرداب نمایان شد و برخی افراد از جمله امام جمعه تویسرکان و همچنین ریاست دانشگاه آزاد اسلامی تویسرکان و چند نفر دیگر، جسد مطهر آن پیامبر خدا را از نزدیک زیارت کردند.
استاد محمد حسین ترک ــ استادکار سازمان میراث فرهنگی ــ اولین کسی بود که به قبر مطهر رسیده و با برداشتن چند آجر، دریچه ای در آن ایجاد کرده بود. او مشاهدات خود را این گونه بیان کرده است: «ابتدا کارگر من به دستور من بالای قبر را 30 × 30 سانت شکافت. به مجرد شکافتن، نور خیره کننده ای به چشم خورد که تمام محوطه قبر را روشن کرد، در صورتی که آن جا قبلاً تاریک و ظلمانی بود. قسمتی از صورت آن حضرت را دیدم و دست به سر و صورتش کشیدم».(7)
حجت الاسلام غلامحسین هدایتی نژاد ــ امام جمعه تویسرکان ــ نیز مشاهدات خود را این گونه مکتوب نموده است: «... قریب یک متر و نیم پایین تر از کف مرقد مطهر، سردابی است با آجرهای پخته چهار ضلعی. ابعاد این سرداب حدود یک متر و نیم در دو متر و نیم با سقفی نسبتاً کوتاه [است]. در قسمت قبله آن، یک طاقچه و گنجه مانندی وجود دارد. در ناحیه جنوب شرقی سرداب ــ نزدیک به درب ورودی فوقانی ــ قبر مطهر واقع شده است. قبر در زمین بکر کننده شده و نمای روی آن آجر چهارضلعی می باشد. گوشه ای از قبر را باز نموده بودند ــ برای تحقیق ــ که پس از کنار زدن لایه خاک نرمی که روی جسد مطهر بود، استخوان سر پیدا شد، صحیح و سالم. رنگ استخوان جمجمه سفید و در ناحیه راست جمجمه، قسمتی قرمز رنگ با لکه های ریز سیاه دیده می شد. وضعیت جسد و سر در داخل قبر به عکس مسلمین بود، یعنی به شانه چپ دفن شده بود. قبر وضعیتی طبیعی داشت و هیچ اثری از دست خوردگی نه از اطراف و نه از سقف در آن به چشم نمی خورد و به احتمال قوی، عواملی که به آن دستبرد زده بودند، نتوانسته اند قبر را پیدا نمایند لذا از گزند حوادث به دور مانده است. البته مسایل دیگری هم مشاهده می شد و به ذهن خطور می کرد که جهت رعایت اختصار فعلاً به همین چند سطر اکتفا می شود. به امید احیای این مرقد مطهّر به گونه ای که مؤمنین و علاقه مندان از دور و نزدیک به زیارتش مشرّف و از برکاتش بهره مند گردند. ان شاء الله». (8)
آقای محمد علی برنا ــ ریاست وقت دانشگاه آزاد تویسرکان ــ نیز مشاهدات خود را این گونه ثبت کرده است: «بسم الله الرحمن الرحیم. از اعظم توفیقات الهیه که شامل این حقیر گردید، آن بود که شب سه شنبه، اردیبهشت ماه 72 هجری شمسی در خواب دیدم که آثار بدن حضرت حیقوق نبی (علیه السلام) مکشوف گشته و بنده با برخی از دوستان اهل ایمان مشغول تجدید دفن و مرمت لحد ایشان می باشیم. البته بنده به این خواب چندان توجهی ننمودم. صبح همان روز این جانب که مسؤول دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرستان تویسرکان بودم و دانشگاه نیز در جنب بارگاه حضرت حیقوق [علیه السلام] قرار دارد، طبق معمول به سر کار رفته و مشغول انجام وظیفه بودم که یکی از برادران فرمانداری تویسرکان به سراغ این جانب آمد و از ظاهر شدن جسد پاک حضرت حیقوق (علیه السلام) خبر داد. [ما] موتور سیار برق دانشگاه را به محل بارگاه بردیم و داخل سرداب را ــ که قبر مطهر در آن قرار داشت ــ سیم کشی نموده، روشن کردیم. با عده ای از برادران از جمله حجه الاسلام غلامحسین هدایتی نژاد ــ امام جمعه محترم تویسرکان ــ جسد حضرت حیقوق نبی (علیه السلام) را زیارت کردیم. جسد در قبری به طول تقریبی 2/20 متر قرار داشت. تمامی جسد را لایه بسیار نازکی و نرمی از خاک پوشانده بود و سقف با آجر طاق زده شده بود و چون از ناحیه پشت سر قبر را شکافته بودند، تمام جمجمه ی مبارک قابل رویت بود. آثار سرخی و سیاهی مانند رگ های ممتد بر روی جمجمه کاملاً دیده می شد و خالی سیاه رنگ در ناحیه عقب سر قرار داشت. این جانب بیش از نیم ساعت در کنار بدن شریف توقف نمودم. فضا کاملاً معنوی و دارای آرامش و معنویت مخصوصی بود. در آن جا چند رکعت نماز به جا آورده و دست خود را زیر سر مبارک ایشان قرار دادم و دقایقی دعا کردم».(9)
پس از این واقعه، گزارشی تصویری از حرم و سرداب و بدن مطهر حضرت حیقوق (علیه السلام) تهیه و از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد. بحمدالله این جانب (مؤلف) موفق شدم نسخه ای از این فیلم را بر روی لوح فشرده تهیه و ضمن زیارت آن، یک قطعه عکس از محلّ حفّاری سارقین به عنوان سند تاریخی این بقعه به دست آورم.
پی نوشت ها :
1ــ صدوق، توحید، 428؛ مجلسی، بحارالأنوار، 308/10؛ 163/14.
2ــ کتاب مقدس، کتاب حبقوق، 1/1؛ 2/1.ناسخ التواریخ
3ــ همان، کتاب دانیال، 16/6.
4ــ تلمود، 228.
5ــ ولی الله فوزی، پیامبران در ایران، 61ــ62.
6ــ حسن زنده دل و دستیاران، مجموعه کتاب های راهنمای جهانگردی، استان خوزستان، 75ــ76.
7ــ ولی الله فوزی، پیامبران در ایران، 68.
8ــ همان، 66ــ67.
9ــ ولی الله فوزی، پیامبران در ایران، 65ــ66.

[najm116]

2.استان همدان

حضرت حَجَی علیه السلام

مزاری منسوب به حضرت حجی (علیه السلام) در ایران واقع شده است.
بر ضریح مطهر آن حضرت، تذکره ای آویخته اند
و در آن شرحی از نبوت آن پیامبر خدا را با این عبارت ها مکتوب کرده اند: «بسمه تعالی. السلام علیک یا نبی الله و رحمة الله و برکاته. حَجَّی یا حَکَّی علی نبینا و آله و علیه السلام از انبیاء محترم بنی اسرائیل و آن حضرت قبل از حضرت زکریای اول و بعد از حضرت مُرْدخای علی نبینا و آله و علیهما السلام در عهد داریوش دوم، چهار هزار و نهصد و شش سال بعد از هبوط حضرت آدم و ششصد و هفتاد و پنج سال قبل از حضرت عیسی علی نبینا و آله و علیهما السلام به نبوت و دعوت از جانب پروردگار مبعوث گردید و کتاب نبوت آن حضرت مشتمل بر دو فصل است که در تورات صفحه 1366 به بعد ذکر شده است و کلمات آن تماماً مربوط به ترغیب و واداشتن بنی اسرائیل به تعمیر مسجدالاقصی می باشد و آنچه از تاریخ برمی آید و یهود هم به آن قائل اند این است که این پیغمبر محترم و مُردخای در زمان بُختُ النَّصر به عنوان اسارت به ایران آمده و در شهرستان همدان مدفون گردیده اند. مورخه رجب یک هزار و هشتاد و پنج».
پس از گذر از کوچه پس کوچه های خیابان باباطاهر در شهرستان همدان به «مسجد پیغمبر» که مزار منسوب به حَجَّی (علیه السلام) را در خود جای داده، می رسیم. گفته می شود که این مسجد، قدمتی بیش از 500 سال دارد.
مسجد پیغمبر دارای رواق های متعدد و ستون های قطور سنگی می باشد و ضریح منسوب به حضرت حجی (علیه السلام) در گوشه آن واقع شده است. ابعاد این ضریح چوبی و مشبک 2/20×2×1/50 متر است و تزیینات چندانی ندارد. در میان ضریح مطهر، قبری وجود دارد به ارتفاع 30 سامتی متر که روی آن با پارچه های مخمل پوشانده شده است؛ عطردانی سنگی و قدیمی نیز بر روی قبر قرار داده اند.(منبع: رامین نژاد؛ رامین، مزار پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی)
پی نوشت ها :
1ــ کتاب مقدس، کتاب حجی، 1/1، 3، 12، 13؛ 10/2، 13، 14، 20؛ انجیل برنابا، 21/187؛ 11/185 و...
2ــ انجیل برنابا، 21/187.
3ــ انجیل برنابا، 11/186، 13.
4ــ تلمود، 228.
5ــ انجیل برنابا، 1/10ــ3.

مزارات مشابه اسمی:

1.در نوشته های رابی سلیمان بن شمعون به سال 1422 م / 820 ش آمده است که «من در کتابی یافتم که... در کوه زیتون غاری است که حَجَّی پیغمبر و رَبَّان یوحَنَّان زَکی در آن مدفون اند».کوه زیتون که در حومه شرقی بیت المقدس قرار گرفته، مدفن بسیاری از پیامبران الهی (علیه السلام) است و به نوشته ی انجیل برنابا در همین مکان بود که جبرئیل بر حضرت عیسی (علیه السلام) فرود آمد، در حالی که او برای چیدن زیتون به بالای کوه آمده بود. امروزه تمامی ارتفاعات کوه زیتون با عمارت های مختلفی همچون کلیسا و کنیسه و آرامگاه پوشانده شده و بسیار مورد توجه زائران و گردشگران است. مزاری منسوب به حضرت حجی (علیه السلام) در این کوه وجود دارد

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

استان همدان –شهر همدان، میدان امام خیابان باباطاهر ،بازار فلسطین، مزار پیغمبر (همدان)
http://wikimapia.org/#lang=fa&lat=34.80 ... 8%A8%D8%B1

[najm116]

استان همدان

3. آرامگاه حضرت خضر علیه السلام

بقعة این امامزاده در روستاى خضر در شمال شرقى شهر همدان، بر فراز تپّه و مجاورت آبادى به همین نام که امروزه به شهرک مدنی تغییر نام پیدا کرده قرار دارد.
بقعه خضر همدان، دارای کتیبه خط کوفى قرن هفتم یا هشتم هجرى مشتمل بر اشعار فارسى است. در سال 1369 براى تعیین حریم بقعه در تپّه‏اى که بناى امامزاده بر آن احداث شده، گمانه‏هایى زده شده است. تپّه خضر، گورستان مردم روستاست و به شمارة 1077 و در تاریخ 28/03/1354 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.
خُفته در مزار: دربارة شخص مدفون در بقعه دو قول است، برخى معتقدند که اینجا تنها قدمگاه حضرت خضر نبى‰ مى‏باشد، چنان‌که مرحوم مصطفوى باستان‌شناس معروف، تنها از این مکان به بقعه خضر یاد مى‏کند و هیچ اشاره به امامزاده بودن مزار نمى‏کند.
عدّه‏اى دیگر مزار کنونى را متعلّق به امامزاده مى‏دانند، منتهى از نسب شریف او هیچ اطّلاعى ندارند. و این همان چیزى است که امروزه به آن مشهور و معروف است.
ابن طباطبا از اعلام قرن پنجم، از جمله واردین به شهر همدان را إسحاق الأحنف بن عیسى بن محمّد الأکبر بن علی العریضى بن امام جعفر الصادق ‰ بر شمرده و قایل است که او داراى پنج فرزند نسل دار به اسامى عیسى، ابراهیم، موسى، طاهر و محمّد بوده است.
ابو الحسن عمرى، امام فخر رازى، علّامه مروزى و علّامه عمیدى نیز همین قول را ذکر نموده‏اند.
او همچنین پسر عموى این امامزاده را به نام ابو الحسین عیسى بن ابراهیم بن عیسى النقیب بن محمّد الأکبر بن علی العریضى را ساکن در همدان دانسته و قایل به تداوم نسل او در این شهر شده است.
علّامة نسّابه عمیدى، از اعلام قرن نهم هجرى، عبداللَّه الأحنف بن عیسى النقیب بن محمّد الاکبر بن على العریضى بن امام جعفر صادق ‰ برادر اسحاق احنف را ساکن شهر همدان ذکر نموده و مى‏نویسد: او داراى 13 پسر بود که من جمله آن‌ها خضر، اسحاق، حسین، عبداللَّه، عیسى، حمزة، طاهر و على بودند که به عریضیتون مشهور هستند. بنابراین معلوم مى‏گردد که امامزاه خضر بن عبداللَّه الأحنف بن عیسى النقیب بن محمّد الاکبر بن علی العریضى بن امام جعفر صادق ‰ که با چهار واسطه به امام ششم نسب مى‏رساند، در همدان سکونت داشته است.
او سیّدى جلیل القدر، شریف و از خانواده نقابت و سیادت و کرامت بود. ظاهراً وفات سیّد خضر در ربع آخر قرن چهارم هجری بوده است.
منبع :مزارات ایران و جهان اسلام مولف محمد مهدی فقیه بحرالعلوم

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:

استان همدان، شهرک آیت اله مدنی، سر راه روستای شورین

[najm116]

استان همدان

4. حضرت مردخای علیه السلام

آرامگاه مردخای و برادر زاده‌اش در همدان در نزدیکی میدان امام خمینی و در خیابان شریعتی واقع است‌.
استر و مردخای‌
ملکه استر همسر خشایارشاه به همراه عموی خود در این مقبره مدفون هستند. کتاب استر در تورات بیانگر روایت آنها در اکباتان میباشد.
ایـن‌ ‌ ‌دو‌ نـبیّه و نبی، نامشان همیشه همراه یکدیگر است زیرا هم عصر و بنا به‌ قولی‌ عـموزاده یـکدیگر بـودند. استر با از دست دادن والدینش تحت سرپرستی مردخای قرار گرفت.
شهر همدان‌ برای‌ یهودیان بسیار بـا اهمیت است چون مقبره این دو بزرگوار در آنجا‌ قرار‌ دارد و همه ساله به هنگام زمـستان و برپایی‌ جشن‌ پوریم‌ زیـارتگاه یـهودیان می‌باشد(لوئِب، 224). در قاموس‌ کتاب‌ مقدس آمده که مردخای به معنی شخص کوچک و یا پرستندة مریخ است. او‌ از‌ اسرای یهود و از خانوادة شاول‌ بود‌ که به‌ بابل‌ کوچانده‌ شد (ص 79). در جای دیگر آمده‌ که‌ مردخای از نـام خدای بابل ماردوک گرفته شده است (دائرة المعارف دین‌ و اخلاق‌، جلد 10، ص 505). مردخای فرزند بن‌ یائر ابن شمعی ابن‌ قیس‌ بنیامین بود (استر، 2/ 7 ـ 5). چون نسبتش‌ به‌ شائول می‌رسید پس به طبقه بالای جامعه تـعلق داشـت (کتاب دوم پادشاهان، 24‌/ 14‌). وی در زمان داریوش به‌ پیامبری‌ مشغول‌ شد.
در قاموس‌ کتاب‌ مقدس (ص 49) آمده که‌ استر‌ از ریشه فارسی به معنی ستاره و از عبری به معنی درخت است او دختر‌ ابی‌حایل‌ (Abi Hail) بود که در پانصد‌ ق. م. پسـر‌ عـمویش مردخای‌ او‌ را‌ سرپرستی می کرد. در‌ جای دیگر اشاره شد که استر کاملاً از نام الهه بابلی ایشتر گرفته شده و نبرد‌ ماردوک‌ و ایشتر نماد بهار و روشنایی با تاریکی‌ و زمستان‌ را‌ نشان‌ می‌دهد‌. جـشن پوریـم نیز‌ که‌ در نیمه دوم آخرین ماه زمستان برگزار می‌شود کاملاً نشان دهنده غلبة خدای خورشید و بهار یعنی‌ ماردوک‌ بر‌ زمستان است. به هر حال علی‌رغم نگرش‌ منفی‌ که‌ بعضی‌ها‌ مـانند‌ هـرتسفلد‌ در کـتاب هنرشناسی ایران، و جاست‌رو در دائرة المعارف دیـن و اخـلاق (505/10 و نـیز فرهنگ کتاب مقدس، 269) به وجود تاریخی این دو دارند، اما شواهد بسیاری نشان‌ از واقعیت آن دو در زمان خشاریارشاه می‌دهد (لوی، ص 263). هرتسفلد دربارة آثار عصر سـاسانیان و بـناهای سـابق یهودیان که در ایران باقی مانده می‌نویسد که مـزار اسـتر در همدان از‌ آثار‌ یهود است که قدیمی‌ترین قسمت آن زیرزمین آرامگاه است که دهانة کوچکی در آن قرار دارد و در رأس گنبد آن دو یادگار چوبی که یـکی قـدیمی و مـربوط به دوران‌ مغول‌ و دیگری تقلید جدیدی از اصل آن می‌باشد که آن اصـل فروخته شده است بانی این مقبره مادر دو برادری بود که هر دو‌ ملقب‌ به جمال الدوله بودند و یکی‌ وزیر‌ مـالیه سـلطان ارغـون خان بود. این آرامگاه در سال 1602 میلادی ساخته شد. دکتر لوی اشاره مـی‌کند کـه چهار قرن قبل از ارغون شاه‌، فردی‌ بنام ربی بنیامین اهل‌ تودیلا‌ صحبت از مقبره استر می‌کند و مـی‌گوید کـه 1500 سـال است مورد اعتقاد مردم می‌باشد و این سندی است بر حقیقت وجودی آن دو کـه پس از مـرگ خـشایارشاه از شوش به‌ همدان‌ مهاجرت کردند (ص 266). البته، هرتسفلد احتمال دیگری هم می‌دهد. از نظر او شوشندخت، دخـتر رأس الجـالوت و هـمسر یزدگرد ساسانی (399 ـ 420 م.) در یکی از مقابر دفن شده است (نتصر، «استر‌ و مردخای‌»، 259/8).
اگر‌ چه مردخای کـتابی در عـهد عتیق ندارد ولی گویا کتاب استر به دست او نوشته شده است‌. تا قرن دوم مـیلادی بـعضی از فـقهای یهود رسمیت کتاب استر‌ را‌ رد‌ می کردند و مسیحیان اولیه در آن شک داشتند. (فرهنگ کتاب مقدس، 269؛ دائرة المـعارف دیـن و اخلاق، 349‌/7).
آرامگاه مردخاي و برادر زاده‌اش در همدان در نزديكي ميدان امام خميني و در خيابان شريعتي واقع است.
منابع
بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان (بخش‌ مربوط‌ به ایران)، ترجمة آذرتاش آذرنـوش، انـتشارات سروش، 1364.
رامـیار، محمود، بخشی از نبوت اسرائیلی و مسیحی، بی‌نا‌، 1352‌.
فوزی‌، ولی‌الله، ، دارالفکر، 1372 ق.
کـتاب مـقدس، بـی‌تا، بـی‌نا.
لوی‌، جیب، تاریخ یهود در ایران، تهران، 1334
مستوفی، حمدالله، نزهة القلوب.
هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، انتشارات اساطیر، 1377.
یاقوت حموی، مـعجم البلدان‌.
یعقوبی‌، احمد، تاریخ یعقوبی، ترجمه ابراهیم آیتی، 1362
مهدوی زاده،علی؛پیامبران بنی اسرائیل در ایران

آدرس و لینک نقشه ویکیمپیا:
استان همدان –شهر همدان -میدان امام خمینی - خیابان شریعتی