![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/1216.jpeg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/0232.jpeg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/0313.jpeg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/0508.jpeg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/0511.jpeg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/1623.jpeg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/sowar13/zyton5.jpg)
برى و بستانى می باشد و بستاني را درخت بزرگتر و برگش آبدارتر و سبزتر از برى
و بعد از چهار سال بار مي دهد و تا هزار سال می باشد
و بهترين او سبز رسيده است كه در آب نمك پرورده باشند و با طعام خورده شود نه قبل و بعد آن
در اين وقت مقوى معده و دابغ او و صمغ او در صورة شبيه بسقمونيا و مايل به سرخيست
.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص140متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود1. گونهOlea aucheri (Chev .) Ehrend .. اين گونه زيتون درختى است كوچك يا درختچهاى است پرشاخه، ارتفاع آن در حدود 3 متر است.
برگهاى آن چرمى صاف بدون پيچيدگى، روى برگ سبز تيره براق و درخشان و پشت آن نقرهاى و كمى طلايىرنگ است.
صفحه برگ در انشعابات و شاخههاى اصلى باريك، نيزهاى كشيده است.
ابعاد آن 75* 14 ميلىمتر و بيشتر پهناى برگ در وسط است
و در شاخههاى كوتاه، نيزهاى شكل كمتر باريك و ابعاد آن 45* 18 ميلىمتر است.
دمبرگ كوتاه و رگبرگ از پشت برگ بخوبى پيداست. وضع گلها به شكل خوشه كوتاه و محورى به طول در حدود 15 ميلىمتر،
ميوه آن ناصاف و سياهرنگ و داراى قسمت گوشتى نازك، شكل ميوه تخممرغى به طول 8- 6 ميلىمتر است.
2. زيتون اروپايى درختى است بلند، ارتفاع آن در محلهاى رويش مساعد تا 15 متر و قطر برابر سينه آن تا يك متر نيز مىرسد.
برگهاى آن متقابل چرمى كشيده. پهناى برگ معمولا در قسمت انتهاى آن بيشتر است.
كناره برگ پيچيده، روى برگ سبز تيره با خالهاى سفيد و پشت برگ نقرهاى مايل به زرد است.
گلهاى آن سفيد و ميوه آن تخممرغى شكل به قطر 2- 1 سانتىمتر مىباشد.
اين درخت طالب مناطق معتدل نيممرطوب است و سرما را تا 8 درجه زير صفر مقاومت مىكند.
3. زيتون گونهOlea ferruginea Royle . و مترادف آنO .Cuspidata Wall . است.
اين درخت شباهت زيادى به زيتون معمولى دارد با اين تفاوت كه برگهايش بزرگتر و پشت برگهايش قرمزرنگ است
و درازى و حاشيه پيچيده و پشت سرخرنگ برگها، آن را از گونه ديگرO .aucheri كه آنهم در جنوب ايران است، مشخص مىسازد.
گلهاى آن سفيدرنگ و ميوه آن سفت به طول 8 ميلىمتر است.
اين گونه زيتون در بلوچستان و ايرانشهر و كوه بمپشت در ارتفاع 1350 مترى ديده شده است
و در قسمتهاى جيرفت تا افغانستان و پاكستان نيز انتشار دارد.
تكثير زيتون با بذر و قلمه و يا حتى با كاشت يك قطعه چوب پوستدار آن انجام مىگيرد
و براى به دست آوردن رقمهاى مورد نظر از طريق پيوند عمل مىكنند.
مشخصات
ميوه زيتون سفت است كه قسمت خارجى آن گوشتى و به ضخامت متفاوت در ارقام مختلف و در مغز آن هسته آن قرار دارد.
هسته، داراى يك قشر چوبى سخت و در داخل آن بادام هسته واقع شده است.
وزن ميوه در ارقام مختلف متفاوت و از 5- 1 گرم و شكل آن تخممرغى است.
در قشر خارجى چوبى سخت هسته، شيارهايى كموبيش گود وجود دارد
و بهطور كلى در حدود 75 درصد از ميوه زيتون را قسمت گوشتى اطراف هسته و 25 درصد را هسته تشكيل مىدهد.
بادام زيتون كه از داخل هسته خارج شود در حدود 2/ 3 درصد كل وزن ميوه را تشكيل مىدهد.
زيتون معمولا در اوايل خرداد آغاز به گل دادن مىنمايد. ميوه آن از اوايل تير ظاهر مىشود و شروع به رشد مىكند
و تا اوايل آبان به رشد خود ادامه مىدهد ولى هسته در شهريورماه شكل و وزن نهايى خود را ظاهر مىسازد.
ميوه از اوايل مهرماه شروع مىكند رنگ بيندازد و رنگ سبزى به خود مىگيرد و بتدريج كه مراحل رسيدن ميوه نزديك مىشود،
اين رنگ سبز تبديل به رنگ بنفش و پس از آن بنفش و قهوهاى و سرانجام سياه مىشود،
به طورى كه در آذر و دىماه كه موقع برداشت ميوه است، رنگ آن بكلى تيره است.
برداشت ميوه در آذر و دى شروع و بخصوص در سالهاى پرحاصل تا اواخر زمستان ادامه مىيابد.
در مرحله دوم رسيدن ميوه يعنى از آغاز رنگ عوض شدن و در زمانى كه پوست رنگ بنفش به خود مىگيرد
و هسته شروع به سخت شدن مىنمايد، تشكيل روغن در ميوه زيتون شروع مىشود
و قسمت عمده و اعظم روغن موجود در ميوه زيتون در قسمت گوشتى ميوه تشكيل مىگردد.
مقدار درصد روغن در اين قسمت از ميوه بهطور متوسط در حدود 30- 25 درصد وزن قسمت گوشتى يا پولپ است
ولى اين نسبت در ارقام مختلف خيلى متفاوت و از 10 درصد تا 45 درصد نيز ممكن است متغير باشد.
قسمت قشر چوبى هسته از نظر مقدار روغن خيلى فقير است و شايد كمتر از يك درصد روغن داشته باشد
ولى بادام داخل هسته در حدود 35- 30 درصد روغن دارد. بايد توجه كرد كه مقدار روغن موجود در بادام داخل هسته
با توجه به وزن خيلى كم هسته مقدار غير قابل ملاحظهاى است و در ارتباط با روغن قسمت گوشتى ميوه كم و قابل اغماض است
و مىتوان از روغنگيرى از بادام هسته صرفنظر نمود.
کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 149-152