قسمتهای مورد استفاده برگها، سرشاخههای گلدار و ریشه گزنه مورد استفاده قرار میگیرد.
اخیراً حلقههای پپتیدی ای از عرق گزنه جدا سازی شده است که نام اختصاری گزلین دارند ( ترکیبی از گزنه+انسولین)
این حلقهها که اثر ضد دیابت رابه آنها نسبت می دهند قادرند با روی هم قرار گرفتن ایجاد منفذ(pore) نموده و گلوکز را به درون سلول انتقال دهند.
تحقیق فوق در دانشگاههای تهران و تورنتو کانادا صورت پذیرفته.
هیچ جزئ ان سمی نیست.
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/anjorehroot1.jpg)
![Image](http://aelaa.net/Ersaal/16/pic/anjorehtea.jpg)
مردم ماقبل تاریخ از گزنه برای تغذیه استفاده به عمل می آوردند و این رویه مدتها، تا قرن 16 میلادی ادامه داشت.
عقیده عده ای بر آن است که این گیاه حتی در عصر حجر نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
تاریخ استفاده درمانی آن نیز به زمانهای بسیار دور می رسد بطوری که از قدیم الایام آن را جهت رفع سرماخوردگی به کار می بردند و به آن توجه خاص
داشتند.دیوسکورید برای آن 2 گونه متمایز، یکی با برگهای پهن و دیگری با برگهای کوچک قائل بود.
جوشانده دانه گزنه در شراب انگور را نیز ، داروی مقوی باء، و مخلوط آن را در عسل، خلط آور و معالج بیماریهای سینه می دانست.
برای جوشانده برگ گزنه، اثر مدر، ملین و قاعده آور قائل بود و له شده برگ تازه گزنه را در رفع ناراحتی های گزش مار،
و درمان زخمهای غالقرائی، اولسرها، تومورها، زخمهای چرکین و غیره داروئی شفا بخش می دانست.
جالینوس حکیم در قرن دوم میلادی، کلیه موارد درمانی گزنه را که دیوسکورید ذکر کرده بود تائید کرد.
در قرون وسطی برای گزنه معمولی و انواع دیگر آن، اختصاصات درمانی مختلف قائل بودند مانند آنکه در قرن 12 میلادی ،
دانه گزنه را جهت رفع معده درد، و اطبای دیگر آن را برای درمان آنژین، اخلاط خونی، سرطان، بیماریهای مربوط به طحال و غیره به کار می برد.
در طی این دوران گزنه به تفاوت جهت رفع بیماریهای کلیه و شیره تازه گیاه، جهت رفع درد مفاصل دراستعمال خارج مورد استفاده قرار می گرفته است.
در قرون 16 و 17 میلادی، گزنه را برای معالجه خونروی و استسقا به کار می برده اند.
بررسی های جدیدی که در بین سالهای 1925 و 1931 میلادی انجام گرفت، به خوبی نشان داد که شیره تازه گزنه دو پایه،
اثر تنگ کنده مجاری عروق داشته در رفع خونریهای رحمی و خونروی در فواصل قاعدگی همراه با هموفیلی،
خون آمدن از بینی و رفع اخلاط خونی، اثرات شفابخش ظاهر می کند.
بررسی های دیگر که در همین زمان صورت گرفت، نشان داد که با مصرف فراورده های گزنه، فشار خون بالا می رود و حرکات قلب تند می شود.
اختصاصات درمانی گزنه را با توجه به اظهار نظر اطبای قدیم می تون چنین خلاصه کرد که این گیاه در تقویت اعمال هضم،
ازدیاد ادرار، رفع نزله، بند آوردن خون، علاج بیماری قند، و احتمالا ازدیاد ترشح شیر و باز کردن قاعدگی اثر مفید دارد.
گزنه دارای اثر قاطع در رفع بیماریهای پوست است بطوری که از این نظر از آن در رفع بیماریهای جلدی، استفاده بعمل می آید.
دانه گزنه دارای اثر مسهلی، قاعده آور و ضد کرم است و چون اگر بیش از15 گرم مصرف شود، اثر مسهلی شدید ظاهر می کند
و ممکن است خطرناک باشد، از این جهت در مصرف آن باید نهایت دقت را به عمل آورد.
مردم دورانهای قبل به اثرات مفید گزنه در تغذیه و پرورش طیور واقف بودند و از این گیاه به منظور فوق استفاده می کرده اند.
بررسی های مختلف نشان داده است که سکرتین موجود در گزنه، اثر محرک بر روی معده و ترشحات آن داشته
و حرکات دودی شکل روده را تقویت می کند ولی چون اعضای هوائی گزنه به علت دارا بودن الیاف فیبری اگر مصرف شود،
موجبات ناراحتی های هضمی را ممکن است فراهم سازد، از این جهت در این گونه موارد که منظور استفاده از سکرتین گیاه باشد،
اعضای هوائی گزنه را پس از فشردن، وارد آب می نمایند تا این ماده در آب وارد شود و سپس آب حاوی سکرتین را که حتی در گرما تجزیه نمی گردد،
مصرف می کنند. با مصرف گزنه، تعداد گلبول های قرمز خون نیز افزایش می یابد که خود در درمان بعضی از بیماریهای خونی حائز اهمیت است.
از بررسی ها چنین نتیجه گرفتند که شیره گیاه، مقدار قند را در ادرار مبتلایان به بیماری قند کاهش می دهد.
گزنه چون دارای اثرات درمانی مدر است، اگر به صورت زیر مصرف شود، به خوبی می تواند در طی درمان بیماران مبتلا به قند،
یک داروی کمکی بسیار مفید به حساب آید: برای این کار باید یک مشت برگ گزنه را به صورت قطعات کوچک درآورده به مدت 5 دقیقه در 200 گرم آب بجوشانند
و محلول حاصل را در 3 دفعه در شبانه روز مصرف کنند.
فراورده های گزنه بر روی پوست بدن اثر مفید دارد مانند آنکه تنطور آن را در رفع کهیری که از خوردن صدف های دریایی و نرم تنان حاصل شده باشد،
داروی معالج با اثر قطعی ذکر کرده اند.استفاده از گزنه به منظور درمان بیماریهای پوست از قدیم الایام بین مردم معمول بوده است.
در سال 1855 با بررسی هایی که به عمل آمد به این نتیجه رسیدند که جوشانده گزنه در رفع ناراحتیهای پوستی مخصوصا اگزماهای مزمن
و اگزماهای ناشی از Impetigo و داء الصدف و نظایر آنها، اثر معالج ظاهر می کند و به این جهت برای بیماران خود،
جوشانده 20 در هزار ساقه برگدار گزنه را تجویز و تاکید می نمودند که بیماران ،
رژیم غذایی ملایم داشته در صورت امکان از آبهای معدنی نافع برای بیماریهای جلدی استفاده کنند.
با آنکه در موارد مختلف، از گزنه در رفع اسهالهای ناشی از ورم روده حاد و مزمن و همچنین در رفع اسهال مسلولین اثر شفا بخش به دست آمده
معهذا عده ای این خاصیت گزنه را رد کرده اند.آنچه مسلم است آن است که گزنه به نحو غیر قابل تردید اثر بند آورنده خون دارد،
بطوری که اطبای قدیم و جدید متفقا از این نظر، گزنه را داروی بسیار خوبی دانسته اند.
بررسی های متعدد د راین زمینه نشان داده است که گزنه در رفع اخلاط خونی، خون آمدن از بینی،
خونروی در فواصل قاعدگی، استفراغ خونی، و خونرویهای مختلف، اثر درخشان دارد و حتی در این موارد چنین اظهار نظر گردیده
که شیره گزنه اگر به مقدار 60 تا 125 گرم مصرف گردد، بلافاصله خونرویهای رحمی را از بین می برد.
در استعمال خارج برگ له شده گزنه را در مقدار کمی نمک و یا جوشانده آن، اثر قاطع در رفع زخم های غانقرایایی و اولسرهای چرکین دارد.
شیره تازه یا جوشانده آن اگر غرغره شود، ورم لوزه، آفت، و التهاب دندان را از بین می برد.
گزنه در دامپزشکی اثرات درمانی مفید در رفع بیماریهای مشابه در استعمال خارج ظاهر می کند.
از قدیم الایام با گزنه تازه ضربه های ملایم روی قسمتی از پوست بدن (به منظور تجمع خون در آن قسمت) وارد می آوردند
تا با این عمل، خون از قسمتهایی از بدن که موجب ناراحتی هایی را فراهم آورده، دور گردد به این قسمت متوجه شود.
از گزنه در رفع بیحسی اعضای بدن، بی اختیاری اعضاء که بر اثر سکته های ناشی ناقص پیش می آید، رماتیسم مزمن،
قطع شدن حالت قاعدگی و غیره استفاده به عمل می آورند.در کلیه حالات مذکور با اثر دادن شاخه برگدار گزنه
و یا فراورده های آن بر روی پوست، اثر درمانی ظاهر می شد.
در استفاده از گزنه، همواره رعایت کامل باید به عمل آید تا ناراحتی های مختلف زیر عارض نشود:
اگر گزنه به مقادیر نسبتا زیاد مصرف شود، موجبات قطع دفع ادرار را فراهم می سازد .
دانه گزنه اگر بی رویه به کار رود، ایجاد ناراحتی می نماید و حتی ممکن است خطرناک باشد و یا موجب پیدایش حالت اسهالی و دفع زیاد شود.
از خواص دیگر آنکه جوشانده گیاه و خیسانده ریشه آن در الکل به صورت لوسیون نه تنها در رشد موی سر اثر می کند بلکه مانع ریزش مو می شود.
به علاوه شوره سر را از بین می برد.برای تهیه این لوسیون، مخلوط ریشه گیاه در الکل را به مدت 15 روز در مجاور گرمای خورشید قرار می دهند
و در موقع استعمال، 3 قاشق سوپخوری از آن را در 4/1 بطری آب وارد می کنند و به کار می برند.
گزنه برای چهار پایان، مخصوصا گاو های شیرده، علوفه بسیار خوبی است.
دانه گزنه موجب می گردد که فعالیت تخمگذاری در مرغ زیاد شود.از برگ گزنه دوپایه، استخراج کلروفیل به عمل می آید
Urtica urens :اعضای مختلف این گیاه اثر درمانی مشابه گزنه دو پایه دارد.ریشه اش دارای اثر قابض و مدر است.
. گياهان داروئي دكتر علي زرگري جلد 4 412-414
در هند از شيره گياه براى تحريك پوست در استعمال خارجى مصرف مىشود.
از ريشه آن به عنوان مدّر و جوشانده گياه را به عنوان مدّر، قابض، قاعدهآور، ضد انگل و كرمكش و در موارد التهاب كليه، وجود خون در ادرار ،
مفرط بودن خون عادت ماهيانه و ضعف و زردى تجويز مىكنند.
گزنه قبل از اينكه از نظر خواص درمانى مورد توجه قرار گيرد، در روزگاران كهن براى بافتن پارچه كاربرد داشته است.
باستانشناسان در گورستانهايى در دانمارك مربوط به عهد برونز اجسادى را ملاحظه كردهاند كه كفنهاى آنها از الياف گزنه بافته شده
است.
در رومان بىنوايان ويكتور هوگو پارچههاى بافته شده از گزنه را در رديف كانوا نام مىبرد.
در جنگ جهانى اول كه توليد پنبه رو به كاهش گذارده بود، پارچههاى بافته شده از گزنه جاى پارچههاى پنبهاى را گرفته بود.
مصارف درمانى گزنه نيز جديد نيست و از روزگاران كهن آغاز شده است.
در اوايل قرن سوم قبل از ميلاد، سقراط،
عصارۀ گزنه را به صورت مصارف خارجى براى درمان مارگزيدگى و
عقرب گزيدگى و به صورت خوردنى به عنوان ترياق رفع مسموميتهايى كه در اثر گياهان سمّى نظير شوكران و بنگدانه ايجاد شده، توصيه
مىنمود.
ضمنا عصارۀ گزنه شهرتى در مورد تحريك رويش مو پيدا كرد و در قرن نوزدهم به صورت يكى از اجزاء اصلى تركيبات دارويى تجارتى براى
رشد موى سر مصرف مىشد.
در مطالعات نشان داده شده است
عصاره ریشه گزنه ظرفیت اتصال گلوبولین متصل شونده به هورمون های
جنسی را کاهش و متابولیسم سلول های پروستات را تضعیف می کند
سربازان رومى در شرايط سرماى سخت براى گرم شدن، ساقههاى گزنه را به بدن خود مثل شلاّق مىزدند
و اين روش جلب خون براى گرم شدن را Urtication ناميدند كه هنوز هم در درمان برخى انواع روماتيسم
و دردهاى مفاصل و نقرس مرسوم است.
كارشناسان گياهدرمانى اروپا در روزگاران كهن
دمكردۀ گزنه را براى درمان سرفه و سل
و از دود كردن برگهاى خشك آن براى تسكين آسم استفاده مىكردند، روشى كه هنوز هم متداول است.
كارشناسان معروف گياهدرمان انگليسى در قرن هفدهم Nicholas Culpeper كليه خواص گزنه را كه قبل از او توصيه شده بود،
تأييد مىكرد و يك خاصيت جديد نيز به آن اضافه نمود و آن اين بود كه جوشانده تجويز مىكنند.
مهاجران اوليه اروپايى به امريكا از اين توصيهها استقبال نموده و عمل مىكردند و حتى براى افزايش شير مادر نيز به كار مىبردند.
پزشكان متجدد قرن نوزدهم گزنه را در درجه اوّل به عنوان مدّر براى درمان ناراحتىهاى مجارى ادرار، مثانه و كليه توصيه مىكردند
و حكماى امريكايى معروف آن زمان گزنه را يكى از بهترين داروها براى قطع خونريزى و اسهال كودكان و بواسير و اكزما مىدانستند.
كارشناسان گياهدرمانى معاصر امريكا گزنه را به عنوان تونيك براى تقويت عمومى بدن توصيه مىكنند
.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 228-229